page0340

INNE KATEGORIE NAZW WŁASNYCH

KLASYFIKACJA ZOONIMÓW

Klasyfikacja nazw zwierząt należy do podstawowych problemów zooni-mii, podobnie jak klasyfikacja nazw własnych w ogóle.

W pracach poświęconych zoonimii, głównie ludowej, stosuje się zazwyczaj klasyfikację strukturalno-gramatyczną, stworzoną przez S. Ros-ponda na potrzeby toponimii i antroponimii. H. Górnowicz, który pierwszy podjął badania pad zoonimią ludową, pierwszy stosuje wspomnianą klasyfikację do analizowanego przez siebie materiału zoonimicz-nego z terenu Sztumskiego, a później także z Powiśla Gdańskiego (Gor-nowicz 1959, 1973). Podstawowym jest tu kryterium strukturalne, a podział przedstawia się następująco:

I. nazwy prymarne,

II. nazwy sekundarne,

III. composita.

Zoonimy prymarne to przeniesienia na zwierzęta nazw własnych (najczęściej imion) lub apelatywów, a więc formy równe nazwom własnym lub apelatywom. Zoonimy sekundarne to formacje zbudowane za pomocą formantow od podstawy będącej nazwą własną lub wyrazem pospolitym. Nie zawsze formanty te mają wyspecjalizowany charakter zoonimiczny. Często są to ogólnie znane przyrostki hipokorystyczne i deminutywne. Znikomą część analizowanych zoonimów stanowią nazwy złożone (composita).

W obrębie tych trzech grup (a właściwie dwóch) badacze zoonimii dokonują także podziału semantycznego, przede wszystkim na nazwy odimienne i odapelatywne, a wśród nich wyodrębniają dalsze podgrupy, np. nazwy od imion pełnych i zdrobniałych, hipokorystycznych, a wśród odapelatywnych na nazwy od cech zewnętrznych zwierzęcia, zwłaszcza jego maści (konia, krowy), i od jego innych cech, a także od określeń ze świata zwierzęcego, roślinnego itp.

Tak pomyślana klasyfikacja zastosowana została w kilku kolejnych pracach poświęconych zoonimii ludowej.

W zależności jednak od charakteru materiału zoonimicznego ten schemat klasyfikacyjny ulegał niekiedy poważnym zmianom.

I tak np. nazwy własne zwierząt łódzkiego ogrodu zoologicznego (Tomaszewska 1979) zostały podzielone ze względu na pochodzenie nazwy na:

1. antroponimy w funkcji zoonimów,

2. toponimy w funkcji zoonimów,

336