page0360

INNE KATEGORIE NAZW WŁASNYCH

Często mówi się też ofunkcji aluzyjnej chrematonimów. Spokój i wypoczynek sugerują nazwy pensjonatów i domów wczasowych: Eden, Ubocze, Zacisze, Zakątek, Samotna (Kosyl 1983). Asocjacje i aluzje mogą być zresztą przeróżne, niekiedy zresztą zupełnie odmienne u różnych odbiorców, u tych samych odbiorców w różnym czasie i w różnej dyspozycji psychofizycznej itp. Kobiecość, urok i piękno mogą symbolizować marki dezodorantów Afrodyta, Wenus, poetyckość — wille Pod Księżycem, Pod Gwiazdami, W Słońcu, podziw lub tęsknotę — kosmetyki Oczarowanie, Wyznanie, Cara Mia (Skubalanka, Kosyl 1969).

Na skutek wprowadzenia do Polski gospodarki rynkowej pojawia się coraz więcej nazw, które pełnią funkcje reklamowania oznaczanych przedmiotów i towarów, np. kawa Super, Specjał, sklep z konfekcją Ełegant, z dywanami — Komfort, z obuwiem — Gała, kawiarnia Spotkanie (Rzetelska-Feleszko 1994), Kałodont — pasta do zębów od grec. kalós 'piękny' i odont-os 'ząb'.

Element prowokacji, zaskoczenia i szoku zawierają nazwy zespołów muzycznych, np. Magister z Wyciętą Przysadką Mózgową, Patołogia Ciąży, nie gardzi się też obscenami, np. Kurwicha i inne (Zgółkowa, Szymoniak 1988). O ile w materiale zgromadzonym wcześniej przez Pisarkową (1970) były to nazwy neutralne, to później pojawiają się wulgaryzmy, obscena i kakofonizmy.

Funkcji lokalizującej dopatruje się M. Buczyński (1982) w nazwach pociągów typu Opolanin, Pomorzanin, Berolina, Warna, gdyż „określają region i kierunek jazdy".

CZAS POJAWIANIA SIĘ CHREMATONIMÓW

Niektóre rodzaje chrematonimów sięgają czasów starożytnych, np. Fenicjanie, Grecy i Rzymianie nadawali nazwy okrętom, por. (naves) Libumae lub Libumicae od Libumi 'mieszkańcy wybrzeża Dalmacji'; budynkom, świątyniom, np. Atrium Vestae 'budynek westalek na Forum Romanum obok świątyni Westy'; uroczystościom, np. Februa 'powszechny dzień oczyszczenia' (stąd nazwa miesiąca Februarius); obchodom na cześć bóstw, jak Fłoralia 'na cześć bogini Flory', Satumałia 'na cześć Saturna'. Znane są święta żydowskie, np. Pascha, grec. Phase, łac. Transitus, poi. Przejście i Przewód; Purim, czyli 'święto losów'; Namiotów, dawniej Kuczek, i inne. Biblia przekazała nam okręty Kittim: „Przybędą okręty Kittim" (od wysp greckich) i okręty Tarszisz: „Jęknijcie, okręty

356