page0462

458

hieroglificznych nie dowiedziała; zwierzęta nie mają poprostu co powiedzieć, bo nie myślą, choć życie zmysłowe posiadają nieraz wysoko rozwinięte.

Wszelako Ribot¹), G. Romanes²), Wilh. łlaacke³), Nus-baum *) i inni usiłują w inny sposób ocalić rozum zwierzęcy. Powiadają oni mianowicie, że jak człowiek, tak i zwierzęta posiadają wyobrażenia typiczne. Ktokolwiek z ludzi widział kilka wierzb lub sosen, będzie w końcu posiadał wyobrażenie ogólne wierzby lub sosny, a które to wyobrażenie w ten sposób powstaje, że z wyobrażeń wierzb poszczególnych lub sosen widzianych usuwają się w głąb pamięci znamiona czysto indywidualne wierzb i sosen, a za to uwypuklają się znamiona wspólne wielu wierzbom lub sosnom. Człowiek łączy z takiem wyobrażeniem jakiś wyraz, a wtedy wyraz ów przypomni mu każdym razem wyobrażenie typiczne wierzby, sosny, zająca, domu itp. Otóż wyższość człowieka nad zwierzęciem na tern się zasadza, że człowiek może z wyobrażeniem przedmiotu danego połączyć wyraz, i tym wyrazem zastępować zarówno przedmiot, jak i jego wyobrażenie podmiotowe. Ponieważ zaś nie można odmówić zwierzętom wyobrażeń ogólnych typicznych — boć przecież wyżeł musi posiadać wyobrażenie ogólne zająca, inaczej nie dałoby się wyjaśnić, dlaczego tropi każdego zająca — zatem i zwierzęciu nie można odmawiać rozumu. Cechą bowiem rozumu jest posiadanie pojęć czyli wyobrażeń ogólnych i tworzenie z nich wniosków, a jedno i drugie u zwierząt spostrzegamy. Wszak małpa, której obwiązano łapę okaleczoną, co za sobą pociągnęło dla niej uśmierzenie bólu, sama wystawia łapę w razie skaleczenia się powtórnego. Pół-małpy z gatunku makisów bardzo lubią, jeżeli się je okadza dymem tytoniowym, bo wtedy na znak zadowolenia drapią się po skórze i wcale nie uciekają od dymu. Gdy zaś któryś osobnik częściej otrzymywał takie wrażenia, wystarczy tylko udać, że się będzie paliło i okadzało makisa, a już on zaczyna się drapać po skórze.

^l) Ribot: Evolution des idees generales. Paris 1897.

*) G. John Romanes: Die gesitige Entwicldung im Tierreiche. Leip-zig 1885 (Aus dem Englischen).

³) Haacke: Die Schopfung de§ Menschen und seiner Ideale. Jena 1895.

*) Prof. Dr J. Nusbaum: Z zagadek życia. Lwów 1900, str. 99 — 153; Z zagadnień biologii i filozofii przyrody. Lwów 1905, str. 42 nastp.

http://rcin.org.pl

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
page0460 458 PLATON. Jakich zasad Platon trzymał się przy tworzeniu definicyi, nie będę tutaj rozbie
Co nie pasuje A bmp (Zaznacz zwierzęta, które mają cztery nogi
page0430 428 PLATON. nie mogą nigdy być bez idei zimna, ciepła, parzystości, choroby, bo odłączone o
page0432 428 Aby nie przedłużać niniejszego paragrafu, zakończmy go słowy męża, któremu nie można za
w25 62 OPOWIADANIA ZEBRANE W Warszawie to mnie nie znają, choć kto ich tam wie, mają i oni swoje jak
O sławie 17 siebie, już to, że mają niewysokie o sobie samych mniemanie. Sława często, choć nie zaws
303 (34) Jaka ulga, słuchajcie. Ale dwudziestolatek nie życzy sobie dowiedzieć się, że ludzie o nim
Zagadki NARZEDZIA Narzędzia Nie giyzą choć zęby mają, ogrodnikom pomagają. (grabie) Ma ostrze i trzo
IMG?48 (2) Egz.nri nie^ mają IBf M, co chceta I ka... g każda irwestycja n Hjie ijochą inne zasady,
scandjvutmpab01 164 ale nie mają tyle co iuni mężowie władzy nad swemi żonami: takie tćż żony byłyb
Myers3 Rozdział 1 „Co za szczęście dla tych, którzy mają władzę, że ludzie nie myślą". ADOLF HI
35683 sr1 roślinek. Leżą one na starych macierzystych roślinach. Nie mają się gdzie podziać, bo nie
- Podobasz mi się.- odparł od razu. Rosalyn zamurowało. Nie wiedziała co powiedzieć ale po chwili

więcej podobnych podstron