page0473
WYRAZ IDEA. 471
żają sobie, jako rodzaj dualizmu czyli podział wszystkiego, co do naszego umysłu wchodzi, na dwie kategorye, na rzeczy podpadające pod zmysły i na takie, które tylko myśleniu są przystępne. W Fedrosie, Biesiadzie, Fedonie poznaliśmy te dwa światy, jeden doczesny, zmienny, wywołujący coraz inne wrażenia w cielesności naszej i jej przyrządach; drugi wieczysty, zawsze ten sam, wyższy nad czas i przestrzeń i nad warunki ułomne jednostkowych kształtów. Tutaj powstające, pozorne byty, osobniki chwilowe, pełne złudzeń — tam jestestwa trwałe, rzeczywiste, ogólnie prawdziwe; tu fenomeny — tam idee. Nawet większość uczonych przyjmuje ten dualizm, ale w szczegółach każdy pojmuje go inaczej, zwłaszcza stosunek wzajemny obu światów i to, co tutaj najwięcej nas obchodzi, prawdziwe znaczenie idei Nie mogąc zapuszczać się w ciemny labirynt sporów bez końca, tern gwałtowniejszych, im mniej chwytny jest przedmiot, o który się toczą, wyłożę teorye idei według słów autora, z unikaniem nowożytnych dodatków, a będę tylko korzystał z uwag krytycznych Arystotelesa, który najlepiej znał 1 rozumiał swego nauczyciela. Ku wygodzie czytelników rozłożyłem zawiłą sprawę na szereg pytań i odpowiedzi.
1° Co znaczą wyrazy sl^oę, i fi i a ? »Przy wykliśmy, czytamy w Rzeczypospolitej, zawsze jedną stanowić ideę (si^o;) dla wielu jednostek, którym nadajemy tę samą nazwę* 1). Podobnież w Fedrosie: »rzeczą człowieka jest pojmować to co się mówi, sposobem idei (xxt eutaę), ta zaś jest zbieraniem wielu wrażeń w jedno, za pomocą rozumowania* 2). Nieco dalej myśl ta sama tak wyrażona: » zbierać i sprowadzać do jednej idei (się uiav uUxv) wiele rzeczy tu i ówdzie rozrzuconych* 3). Wszystkie trzy miejsca opisują te samą czynność umysłową, której owoc raz si^oę, drugi raz i^śa nazwany. Odpowiada on zupełnie naszemu »pojęciu c, jeżeli uwzględniamy tylko jego stronę logiczna, Tak też rozumiał Platona Arystoteles: »Sokrates ani pojęć ogólnych (t« '/.adóloo) ani definicyi nie uważał za rzeczy istniejące oddzielnie (yoipurra); ci zaś (t. j. Platon i jego uczniowie) zrobili z nich coś oddzielnego (e^tópwav) i tego rodzaju jestestwa przezwali ideami ($śzę)« 4) Znaczy to, że pojęciom
ł) R e s p. X p. 596 a.
3) 1* h a e d r. p. 265 d.
4) Arist. M e t a p h. XIII. 4 p. 1078 b.
http://rcin.org.pl
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
CCF20090831 093 162 Świadomość również same w sobie jako różnice treści i jormy, że to, co po strome
33478 IMG639 (2) Rodzaj Aspergillus • Aspergiloza jest drugą co do częstości występowania po kandydo
88442 P1010315 (2) jako wampir - i zaprzecza wszystkiemu, co było w zwyczaju ojcowskim i rodzinnym,
skanuj0020 (202) można by więc tniklować jako rodzaj huplologii. Faktu lego, prawdopodobnie o mniejs
ScannedImage 89 176 (Chrystusa) samego w sobie jako człowieka i drugiego nazywają z natury prpwrdziw
skanuj0115 (8) 23-1 Zbiór wyraz w odcz.uwnniu i uświadamianiu sobie prze7. podmiot istniejącej więzi
IMG 17 tocznym. Ato cel taki zamierza się osiągnąć w sposób nie rzucający sią w oczy jako rodzaj wyw
IMG$66 (3) 1 ocznym. Ale cel taki zamierza się osiągnąć w sposób nie rzucający się w oczy jako rodza
IMG297 odciąga ku sobie. Jako w odzieży dziecinną chętką jest chcieć odznaczyć się jakowymś osobnym
page0424 416Siejkowski — Sielawa świętej Trójcy w Krakowie, jako też o świętych i uczonych mężach za
page0441 433Różanka — Rożek odrzwia zostały marmurowe jako świadki dawnej wspaniałości. H. August Za
więcej podobnych podstron