tpn 1 22481001

100 GEOGRAFIA FIZYCZNA ZIEM POLSKICH

Wapienie litotamniowe. We wschodniej części obszaru mioceńskiego, zwłaszcza na całem Podolu, w roztoczu lwowsko tomaszow-skiem, oraz w stopnickiem i pińczowskiem wykształciły się utwory środkowo-mioceriskie pospolicie pod postacią ławic wapienia ciosowego, zbudowanych z wapiennych skorup wodorostu Lithothamnium. Wa-pienie>te występują jednak w dwu odrębnych nieco poziomach: w niższym zawierają charakterystycznelwielkie przegrzebki z gatunku Pe-cten latissimus oraz płaskiego jeżowca Scutella subrotundata; w wyższym, najszerzej rozpostartymffewłaszcza we wschodniej części obszaru, leżą główne kamieniołomy ciosowego kamienia, a wapienie tego poziomu w okolicach, w których znanemi są także pokłady gipsu, sta nowią zazwyczaj jego bezpośrednie podłoże, zarówno w okolicy nadnidziańskiej (Działoszyce, Busk) jak na Podolu galicyjskiem. Na Podolu rosyjskiem i Wołyniu są one znacznie rzadsze, ustępując miejsca faciesowi piasków nadbrzeżnych, — tam bowiem przechodził brzeg wschodni morskiej cieśniny, utworzony przez krystaliczne skały wołyńsko-ukraińskiej płyty i pokrywające ją utwory peleozoiczne i kredowe.

Piaski lieterosteginowe. Współrzędne z wapieniem litotamnio-wym (wapień litawski) są rozpowszechnione w niektórych miejscach mieliznowe piaski, przepełnione wielkiemi otwormcami z rodzaju He-terostegina i Amphistegina, znane zarówno nad Dniestrem (warstwy swierzkowieckie) jak w Królestwie (nad Nidą koło Pińczowa) i na G. Szląsku.

Wreszcie do faciesu słodkowodnego należą zbite szare wapienie leżące na spodzie'podolskiego miocenu w okolicy Buczacza, Mona-sterzysk, Podhajce i t, d., w których ^znajdują się drobne skorupki lądowych ślimaków, oraz liczne owoce wodorostu Chara polonica. Podobne utwory znamy również na G Szląsku.

Warstwy pseuclosarmackic. Na początku miocenu górnego (tor-tonicn) daje się zauważyć na całym obszarze podkarpackiego niżu zjawisko transgresyi morskiej. Z powodu ponownego podniesienia się pasma karpackiego o 200 metrów, morze ustępuje na całym niżu, pozostawiając w zamian liczne limany, w których woda częścią wy-słodzona przez dopływ wód deszczowych, częścią przesolona wskutek odparowania, me dozw^rala żyć normalnej faunie morskiej tego okresu: znikają też nagle wszystkie morskie mięczaki, pozostają jedynie w niezliczonej ilości okazów nieliczne istniejące zresztą już dawniej gatunki, przystosowane do życia w zmienionych warunkach, a to gatunki rodzajów: Enńllia, Modiola i Limnocardium, charakterystyczne dla późniejszych warstw t. z w. »sarmackich«. Cofanie się ch wolowe morza spowodowało ponadto zniwelowanie do równego poziomu nie-