WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH141 I

125

czasownik pomocniczy bgć, nie znajdujący się nawet w językach semickich, które myśli o dobroci boga nie mogą wyrazić w ten sposób: bóg jest dobrotliwy, tylko powiedzieć muszą, bóg dobrotliwy, albo bóg, on, ten dobrotliwy, w których to językach nie mogło również powstać to twierdzenie: myślę a więc jestem.

Dzieje rozwoju językowego tej językowej gromady są nierównie jaśniejsze i przezroczystsze aniżeli gromady języków semickich. Wszystkie nasze badania doprowadziły do tego wniosku, że w odległśj bardzo przeszłości przodkowie nasi posiadali mierny zasób jednozgło-skowych pierwiastków, za pomocą których się porozumiewali między sobą a język ich stał na tym samym stopniu, na którym obecnie chiński język stoi. Oddzielenie zaś pewnej ilości tych pierwiastków na zaimki nastąpiło tak wcześnie, źe wielu badaczom w⁷ydają się czćmś pier-wotnćm ').

Zdanie Jakóba Grimmki, że pień rdzenia id wszkazuje na pojęcie wielkości, wzrastania, tak że da (ty) wyraża właściwie wielkość lub coś podobnego, jak dzisiejsze nasze tytuły Eu er Gna den (Wielmożny panie), popiera Kleinpaul niejako tą uwagą, iż dotąd jeszcze Chińczyk przez grzeczność w rozmowie sam się poniża i zamiast powiedzieć: j a mam zaszczyt, mówi: tw⁷ój sługa ma, twój niew olnik ma ²) I w niemieckim języku zastępują często ich (ja) wyrazem: meine Wcmgkeit (moja mała osobistość). Wyrazy tworzono pierwotnie przez przyczepienie od końca pierwiastku myśl ograniczającego, przedsłówki zaś używano bardzo oszczędnie, głównie przy zaprzeczeniu, np. w niemieckiem -un w nmłankhar (nie-w^rdzięczny) ii. albo a w ateizmie, dalej w innych przypadkach używając przedsłówki, rozprzestrzeniające pierwotne znaczenie wyrazu; np. tzuscleknen (rozszerzyć), rorschlagen (jprzed-lożyć), efrtro/j-schauen (przeniknąć), na-koniec przez z przodu postawione a lub a t. z. potęgującej głoski w pierwotnym czasie przeszłym ³). Język niemiecki (a nawet i nasz, p. t.) jest wreszcie bogaty w podobne przedsłówki, których pierwotne znaczenie już zupełnie się zatraciło, jak 5e-schreiben (o-pisaćj, er-griinden (z-badać) zer-fleischen (roz-szarpać), wr-kaufen (sprzedać) i t. cl. Pierwotne znaczenie tych pomocniczych słówek należy już

^l) W h i t n ey. 1. c. str. 261. ^a) Whitney, 1 c. str. 261.

^s) Zeilsclirift lur Volkcr psychologie, T. VI. str. 363. W li i t n e y, 1. c. str. 256 i 257,

http://rcin.org.pl