WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH149 I

133

i mieszkańców kraju Van Diemen. Sir John potrzebował bowiem tylko ząjrzeć do sprawozdania Abel Tasman^¹) aby się przekonać, że już przy pierwszem odkryciu wyspy dostrzeżono słupy dymu, wznoszącego się z jej środka. Tak samo rzecz się ma z odmówieniem mieszkańcom wyspy Fakaafo znajomości ognia przez Lubbock’a. Wyspa ta należy do gromady wwsp l’Union i leży na północy archipelagu Samoa, którego mieszkańcy z powodu swój zręczności w żeglarstwie i dalekich morskich podroży żeglarzami się nazywają, i którzyby swych sąsiadów na Fakaafo już dawno użycia ognia byli nauczyli, gdyby tego była potrzeba istniała. Już to samo, że w narzeczu ludu z Fakaafo ten sam wyraz oznacza ogień, który według rozmaitego sposobu wymawiania przez Malajczyków, brzmi rozmaicie, api, afi, ahi, powinno go było ustrzedz od takiej pomyłki²). Lubbock uspakaja swe sumienie jednak tą wymówką, że ten wyraz używany może bywa, tak jak i w⁷ języku Maorów, li na oznaczenie światła lub gorąca. Dla uzasadnienia swego twierdzenia może się on powołać jedynie na znanego amerykańskiego żeglarza Wilk es, który na Fakaafo nigdzie ognisk nie znalazł i przypuszczał? że mieszkańcy muszą się chyba surowym pouarmem żywić. W rok po ogłoszeniu podróży Wilkeski, pojawiło się jednak wielkie dzieło jego towarzysza Horatio Hale o językach ludów południowego oceanu. Ten znakomity Antropolog świadczy nie tylko o tern, że na owćj wyspie istniał wyraz na oznaczenie ognia, lecz dodaje wyraźnie, dla zbicie błędu Wilke’sa, iż on i jego towarzysze dostrzegli wieczorem przed swojem wylądowaniem, slup dymu wynoszący się z środka wyspy Fakaafo ³). Śmiało stawiamy więc tę zasadę, że na całej po-wierczchni ziemi takiego ludu jeszcze szukać trzeba, któryby ognia do swych potrzeb nie używał.

Lecz ogień to silny i pojętny towarzysz człowieka. Jest on ni-czem zastąpić się nie dającym środkiem do sprowadzenia takich zmian, bez których większa część naszych pokarmów nie byłaby do użycia. Tylko za pomocą ognia udało się najprzód i udaje się dotąd z olbrzy-

*) Burney. Discoyeries, T. III, str. 70. Wreszcie u Tasmańczyków istnieje podanie o zesłaniu ognia, Zob. Ty lor. Urgescliichte, str. 301,

²) Według słownika do Mariners Tonga Islands znaczy tolo-afi krzesać ogień przez tarcie a tolonga owe drzewko z rynienką, po której się trze.

³) United States Exploring Espedition. Ethnography. Phiładelphia 1846 str. 149.

http://rcin.org.pl