0021 bmp

96 STRUKTURA GRUPY SPOŁECZNEJ

Znaczenie instytucji grupowych jest bardzo ważne dla funkcjonowania grupy społecznej: 1) Instytucje grupowe przez podział zadań i trwałe, stałe wykonywanie umożliwiają osiąganie celów przez grupę czy też (w innych ' terminach) realizowanie funkcji danej grupy; 2) Skłaniają jednostki lub podgrupy do wykonywania ról im przydzielonych; 3) Zapewniają wewnętrzną spójność grupie; 4) Zapewniają ciągłość grupie, mimo zmian generacji członków.

Wśród różnych instytucji, jakie istnieją w grupie społecznej, wyróżniamy pojedyncze stanowisko lub instytucję władzy grupowej. Pojęcie władzy jest określane różnorodnie. Z socjologicznego punktu widzenia jest to możność podejmowania decyzji o zachowaniach innych ludzi i stosowania względem nich systemu nagród i kar. Realizowanie władzy określa się różnorodnie -jako przywództwo (leadership), kierowanie, rządzenie.

Ralph Linton, Kurt Lewin precyzują, iż władza to uprawnienie (władza musi być legitymizowana) i możność wpływania na postępowanie innych. Przewodzenie zaś czy kierowanie obejmuje takie czynności, jak określenie celów czy wartości grupy, koordynacja działań członków' grupy i instytucji grupowych oraz kontrola wykonywania ról przez członków, a zadań przez instytucje grupowe. Arnold S. Tannenbaum wyjaśnia, iż władza i przywództwo mogą być sprowadzone do trzech ogólnych funkcji: ustalania celów danej zbiorowości, ustanawiania struktur, które by te cele zbiorowości w postaci różnych zadań realizowały, i utrzymyw^fania struktur. /

W literaturze socjologicznej dość powszechnie przyjęły się dwie typologie wdadzy i przywództwa, a mianowicie typologia Maxa Webera i typologia Kurta Lewina.

Typologia Maxa Webera oparta jest na odróżnieniu źródła wdadzy i sposobu legitymizacji władzy, przy czym Max Weber określa sprawowanie władzy jako panowanie (Herrschaft)^iĄ. Wyróżnia panowanie legalne, oparte na ustanowię- | niach prawnych. Posłuszeństwa w grupie obowiązuje „[...] nie wobec osoby na mocy jej swoistego prawa, lecz w^fobcc ustanowionej zasady, która określa, komu i w jakim stopniu jest ono należne [...]. Typ panowania »legalncgo« -czytamy w tłumaczeniu polskim - reprezentują, naturalnie, nie tylko nowoczesne struktury państwa i wspólnoty lokalnej, lecz w’ rówmej mierze stosunki wdadzy w' pryw-atnym przedsiębiorstwie kapitalistycznym, w' dowolnej organizacji czy stowarzyszeniu, które dysponuje rozbudowanym i hierarchicznie

Rozważania na temat źródła i legitymizacji władzy zamieszcza Max Weber w książce Wirtschaft und Gesellschaft, Tiibingen 1985, s. 122-176; por. polskie tłumaczenie Bogdana Chwic-dończuka w: Elementy teorii socjologicznych, Warszawa 1975, S. 539-550.