klsti004

k. Moszyński: kultura

wieki za przykładem Morgana wyraźnie przeciwstawia sobie dzikość, barbarzyństwo i cywilizację. Są to dla nich trzy następujące po sobie stadja rozwojowe kultury. Stanisław Poniatowski idzie znacznie dalej w kierunku, ku któremu osobiście się przychylam: z naciskiem i ostro odgranicza ludy cywilizowane od wszystkich niecywilizowanych. Pierwsze nacechowane były i są według niego przez posiadanie „wyższego pisma, ściśle utrwalającego wszelkie pojęcia i wskutek tego pozwalającego magazynować i pomnażać dorobki umysłowe wielu pokoleń"; ludy zaś niecywilizowane były i są pozbawione tego niesłychanie ważnego wytworu; zamiast niego istnieje u nich tylko „nietrwała i łatwo rwąca się ustna tradycja" oraz „conajwyżej niedoskonałe pismo obrazkowe, lub inne pomocnicze znaki mnemotechniczne'¹.

Gdy chodzi o pismo, jako główną cechę, wyróżniającą ludy cywilizowane od niecywilizowanych, prof. Poniatowski — jak wynika z jego łaskawie mi nadesłanego listownego wyjaśnienia — idzie za Morganem, za którym również poszedł pod tym względem słynny współczesny etnolog niemiecki Wilhelm Schmidt.

Nie ulega wątpliwości, że etnologowi, czy etnografowi, z b o z w z g 1 ę d n ą koniecznością narzuca się wyróżnienie wyższej „oświeconej" kultury, od wszystkiej kultury niższej. Po Krzywickim i Poniatowskim nauka polska nie może się wahać co do wyboru odnośnych terminów. Ze swej strony wyznaczmy wiec tylko krótko i z możliwą precyzją ich treść.

Kulturą w szerszeni znaczeniu nazywamy zespól wszystkiego, cokolwiek wytworzyła i wytwarza ludzkość. Kulturą w znaczeniu węższem nazywamy to samo, wyjąwszy mowę czyli język. Wzięty w pierwszem czy drugiem znaczeniu, termin kultura rozpada się na dwa podrzędne. Z nich cywilizacja — to wyższa kultura, tworząca zwykle rodzaj nawarstwienia na kulturze niższej i nacechowana prze-dewszystkiem przez używanie właściwego pisma a dalej przez szczególne skupianie się w promieniujące ogniska (miasta, dwory możno-władców etc.). Niższa kultura (pokrywająca się z dzikością i barbarzyństwem Morgana czy Krzywickiego, wziętemi łącznie) — to t. zw. kultura ludowa, ludów cywilizowanych oraz wszystka kultura ludów niecywilizowanych.

Niższa kultura i rozwinięta z niej cywilizacja zawsze były ze sobą w żywych stosunkach wymiennych; przytem ostatnia była i jest najpospoliciej stroną dającą. Poszczególne wytwory cywilizacji, a także całe ich zespoły oddawna dyfundowały i dyfundują w głąb kultury niższej, często podlegając przytem wulgaryzaeji, to zn. obniżeniu pierwotnej treści, albo nawet zupełnemu jej wykolejeniu czy zanikowi. Dziś zresztą na znacznych obszarach Ziemi cywilizacja szczególnie szybko przenika w niższą kulturę, asymilując ją sobie zupełnie. Rzekł-

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
klsti002 IV l. MOSZYŃSKI: KULTURA LUDOWA SŁOWIAN nio-europejskim, uwzględniłem najsłabiej; głównie z
klsti003 VI l. MOSZYŃSKI: KULTURA LUDOWA SŁOWIA materjalu, nie byłaby mi się powiodła, gdyby nie zna
klsti013 12    k. Moszyński: kultura ludowa słowian 12.    Na podstawi
klsti017 2U    k. Moszyński: kultura Ludowa słowian sowo, przygotowując z niektórych
klsti019 24 K. MOSZYŃSKI: KULTURA LUDOWA SŁOWIAN jąee, a rozmaitość ich jest naogół uderzająca. Oczy
klsti020 26    K. MOSZYŃSKI: KULTURA LUDOWA SŁOWIAN Na północnej europejskiej Wielkor
klsti021 28    K. MOSZYŃSKI: KULTURA LUDOWA SŁOWIAN 34.    Ściganie zw
klsti022 30 . MOSZYŃSKI: KULTURA LUE pozostawiają obie ręce wolne. Odmienny, ale pokrewny typ przeds
klsti025 36 K. Moszyński i kultura ludowa slowIaN ptasznik sam chwyta zdobycz z ukrycia, manipulując
klsti027 38 i. Moszyński: kulturaludowa slowia giej strony i u inorodców Azji północnej, względnie
klsti029 40 k. Moszyński: kultura ludowa słowian mię, prętal Wierzchołek ten zaczepia się jednocześn
klsti031 42 K. MOSZYŃSKI*. KULTURA LUDOWA SŁOWIAN łorusi, w Polsce i Serbochorwacji, a także u tubyl
klsti033 44 . MOSZYŃSKI: KULTURA LUDOWA 23. Stępa (stupa) na łosie, pow. Rzeczyca, Polesie (Z. S. S.
klsti035 46    k. Moszyński: kultura ludowa slowIań i usuwa się w dół; ale dolny brze
klsti037 48 K. MOSZYŃSKI! KULTURA LUDOWA sŁowtAŃ 28. Schemat słopcowej pastki (A) oraz słopca (B). R
klsti043 54 i. Moszyński: kultura ludowa słowian opoczyńskim na lisy. Stoły te, o których wiadomość
klsti045 54 k. Moszyński: kultura ludowa słowia opoczyńskim na lisy. Stoły te, o których wiadomość z
klsti046 56 k. Moszyński: kultura ludowa słowian a drugie proste (b); jako sprężyna służą silnie skr
klsti048 58 i. Moszyński: kultura ludowa słowian Koniec jego zabezpieczają od pęknięcia dwie obręcze

więcej podobnych podstron