klszesz063

802

i. MOSZYŃSKI: KULTURA LUDOWA SŁOWIAN

garii zresztą — a to jest w tym związku również rzecz zajmująca — sporządza się pisanki techniką batikową nie tylko za pomocą wosku, lecz i przez przymocowywanie do ich powierzchni różnych listków roślinnych itp., które po zabarwieniu jaja zostają odrzucane, pozostawiając po sobie odpowiednie rysunki czy raczej plamy bezbarwne (białe).

634. Pomijając krótką wzmianką prostą technikę wycinankową w zastosowaniu do papieru, polegającą na umiejętnym wycinaniu zwykłymi lub krawieckimi nożycami albo nawet nożycami do strzyżenia owiec (cz. I s. 298 fig. 265) ozdób z kolorowego papieru, przy czym symetryczny wzgl. ośrodkowy układ ozdoby uzyskuje się przez odpowiednie podwójne czy wielokrotne złożenie papieru przed wycinaniem, poświęćmy jeszcze chwilę uwagi technikom: przyszy w-kowej i przeplatankowej. Przyszy w ki (pasmanterie, aplikacje etc.) bywają dość różnorodne (cf. m. i. § 630, gdzie mowa o przyszyw-kach metalowych na Polesiu), najważniejszymi jednak są barwne sznury (fig. 133), taśmy oraz barwne skórzane wycinanki. Ostatnie bywają bądź podszywane pod ażury wycięte w zdobionym materiale, bądź też — co jest bez porównania częstsze — na ten materiał naszywane (ob. przykłady na fig. 132 i 193 oraz w części I na str. 438, fig. 397). Ze względów technicznych do takich właśnie barwnych wycinanek próbował E. Frankowski nawiązać pośrednio genezę wycinanek papierowych, używanych do przystrajania wewnętrznych ścian chat, a spotykanych, gdy chodzi o Słowian, głównie i prawie wyłącznie w Polsce (ob. § 657).

Wzorzyście rozwinięte plecenie koszykarskie w rodzaju uprawianego przez wiele ludów egzotycznych Starego i Nowego Świata u Słowian istnieje zaledwie w bardzo skromnych zaczątkach. Widzimy natomiast u nich ozdobne wyroby dziane w rodzaju bałkańskich pończoch czy skarpet, północno-białoruskich i innych rękawic etc. Nawiązująca do zwykłego plecenia technika pr zep 1 at an ko w a gra poważniejszą rolę w zdobnictwie kuśnierskim niektórych okolic Słowiańszczyzny (głównie Karpat), przy czym jako przeplatanka służy tu najczęściej skórzana tasiemka, przewlekana przez nacięcia zrobione w odzieży (np. w skórzanej powierzchni serdaka czy kożucha^ ob. fig. 193 brzeg serdaka).

żadnych wątpliwości co do swego charakteru. Nie wiemy mianowicie z bezwzględną pewnością, czy pisanki tak ozdobione są uważane przez lud za ukończone, czy też może chodzi tu wyłącznie o przechowywanie na pewien czas jajek pokrytych ornamentem z wosku, ale jeszcze nie zabarwionych (prof. M. Gavazzi listownie, 24 VII 1933). W Polsce rdzennej (na północy i południu) oraz na Białorusi spotyka się tu i owdzie zdobienie barwnych jajek woskiem; tylko z Polesia Wołyńskiego znane jest „zdobienie" czarnym woskiem jajek białych, nie barwionych (2 okazy w Muzeum Etnograficznym w Warszawie; list p. M. Kaczanowskiej z dnia 22 X 1937 r.)