Image (112)

LEN SCOTT

Zimna wojna zrodziła się wprawdzie w Europie, lecz wydarzenia i konflikty rozgrywające się w Azji także miały tu ogromne znaczenie. W 1949 roku zwycięstwo komunistów Mao Zedonga zakończyło trzydziestoletnią wojnę domową w Chinach, co wywarło znaczący wpływ na bieg wypadków w Azji, a także na koncepcje polityczne Moskwy i Waszyngtonu. Atak wojsk północnokoreańskich na Koreę Południową w 1950 roku odczytano jako element rozległej ofensywy komunistycznej, a także test determinacji Amerykanów i gotowości ONZ do przeciwstawienia się tego rodzaju agresji. W konflikt włączyły się czynnie zarówno USA oraz ONZ, jak i Chiny, co doprowadziło do trzyletniej wojny i śmierci ponad 3 min ludzi, a ostatecznie do przywrócenia granic sprzed wybuchu konfliktu. Obie Koree zapętliły się we wzajemnej, beznadziejnej wrogości, która miała przetrwać nawet koniec zimnej wojny.

1953-1969: konflikt, konfrontacja i kompromis

Znaczącym skutkiem wojny koreańskiej była rozbudowa amerykańskich sił konwencjonalnych w Europie Zachodniej - na wypadek, gdyby agresywne poczynania komunistów w Azji miały się okazać zasłoną odwracającą uwagę od wrogich planów wobec Europy. Amerykanie przywiązali się na dobre do wyobrażenia komunizmu jako monolitycznego, kontrolowanego przez Moskwę tworu. Londyn i inne ośrodki zachodnioeuropejskie nie podzielały tej wizji, były jednak - i to w miarę umacniania się logiki zimnowojen-nej knnfronliicji coraz bardziej - uzależnione w kwestii bezpieczeństwa wojskowego ml Stanów Zjednoczonych. Remilitaryzacja Niemieckiej Republiki Federalnej w 1954 roku pociągnęła za sobą utworzenie w 1955 roku Układu Warszawskiego. Spirala zbrojeń rozkręcała się nieprzerwanie, doprowadzając do bezprecedensowej koncentracji sił konwencjonalnych, a także nuklearnych. W latach 60. w samej Europie Zachodniej było już rozlokowanych około 7 tys. ładunków nuklearnych, W strategii NATO arsenał ten miał równoważyć radziecką przewagę w siłach konwencjonalnych, gdy z kolei radzie-ck ie taktyczne siły nuklearne w Europie kompensowały ogólną przewagę nuklearną Stanów Zjednoczonych. Do końca lat 50. Amerykanie rozmieścili w Europie także rakiety z głowicami jądrowymi.

Śmierć Stalina w 1953 roku była wydarzeniem o doniosłych konsekwencjach dla polityki ZSRR, zarówno wewnętrznej, jak i zagranicznej. Następca Stalina, Nikita Chruszczów, starał się przeprowadzić pewną modernizację życia społecznego w Związku Radzieckim, ale przy okazji wyzwolił tendencje reformistyczne w Europie Środkowo-Wschodniej. Chociaż w Polsce tendencje takie pozostały pod kontrolą, to rozwój sytuacji na Węgrzech zagrażał hegemonii radzieckiej, co w 1956 roku doprowadziło do interwencji zbrojnej ZSRR, która przyniosła krwawą masakrę budapeszteńskim powstańcom, Moskwie zaś międzynarodowe potępienie. Pacyfikacja Węgier zbiegła się w czasie z atakiem Wielkiej Brytanii, Francji i Izraela na Egipt, sprowokowanym nacjonalizacją Kanału Sueskiego przez pułkownika Nasera. Rola rządu brytyjskiego w kryzysie sueskim spotkała się z gwałtowną krytyką w kraju i za granicą, -wywołała też niezwykle poważny zgrzyt w specjalnych stosunkach" (.special reiationship) łączących Wielką Brytanię z USA. Administracja prezydenta Eisenhowera stanowczo sprzeciwiła się sojuszniczemu przedsięwzięciu, posuwając się de facto do sankcji ekonomicznych wobec Londynu, które zmusiły Wielką Brytanię do wycofania się z udziału we fran-cusko-izraelskiej operacji. Te - jak to czasem ujmowano - przedśmiertne paroksyzmy

Historia stosunków międzynarodowych w iatach 1945-1990

europejskiego imperializmu odwróciły uwagę od radzieckiej interwencji w Budapeszcie i osłabiły międzynarodową reakcję na nią.

W polityce Chruszczowa wobec Zachodu troska o współistnienie mieszała się z dążeniem do konfrontacji. Radzieckie poparcie dla ruchów narodowowyzwoleńczych budziło na Zachodzie obawy przed globalnym naporem komunizmu i wzmacniało dodatkowo determinację Amerykanów, by bronić przyjaciół i zwalczać wrogów w Trzecim Swiecie. Przywiązanie Ameryki do demokracji liberalnej i zasady samostanowienia narodów korygowały przy tym praktyczne aspekty zimnej wojny, a także wzgląd na interes gospodarczy i polityczny USA. Zimna wojna pociągnęła za sobą rozwój wielkich, stałych struktur wywiadowczych o wielorakich zadaniach - od badania zamiarów i możliwości przeciwnika po tajne ingerencje w sprawy państw trzecich. Dwa kryzysy: berliński w 1961 roku i kubański w 1962 roku (zob. ramka 4.2), stanowiły najbardziej niebezpieczne epizody zimnej wojny, obarczone w obu wypadkach ryzykiem bezpośredniej konfrontacji militarnej, a w drugim, w październiku 1962 roku, z pewnością także niebezpieczeństwem wybuchu wojny nuklearnej. Do dziś nie milkną dyskusje historyków, a także uczestników ówczesnych wydarzeń, wokół tego, jak blisko świat otarł się o katastrofę podczas kubańskiego kryzysu rakietowego i co właściwie uratowało wtedy pokój.

Po dramatycznych wydarzeniach roku 1962 nastąpił spokojniejszy okres współistnienia i pokojowej rywalizacji, mimo że arsenały nuklearne nadal się powiększały, a oba supermocarstwa po staremu broniły swych sojuszników, zwalczając wrogów. W okresie, gdy USA zwiększały swoje zaangażowanie w Wietnamie, pogorszyły się stosunki radziecko--chińskie, a w 1969 roku spór terytorialny między dwoma komunistycznymi mociu slwnmi przerodził się nawet w niewielką wojnę graniczną. Napięcia tc nie przeszkodziły a może właśnie pomogły-w stworzeniu podstaw tzw. odprężeniu (dtUentf) w slosuiikncli między ZSRR i USA, a także zbliżenia (rapproehement) Chin i Stanów /jednoczonych, Począł kiem odprężenia w Europie była nowa „polityka wschodnia" (Osłpoliiik) NocjidlNtycz nego kanclerza Niemiec, Willy’ego Brandta, która przyniosła porozumienie WNpmwie szczególnego statusu Berlina oraz suwerenności Niemiec Wschodnich, U źródeł w stosunkach radziecko-amerykańskich leżała świadomość obu stron, że należy unikać kryzysów nuklearnych, a także argumenty ekonomiczne i wojskowe przeciwko niczym nieograniczanemu wyścigowi zbrojeń. W „dwustronnych" kalkulacjach Waszyngtonu i Moskwy nie brakowało też miejsca na ocenę pozycji i roli Pekinu.

Ramka 4.2 Kryzys kubański

W październiku 1962 roku Amerykanie odkryli, że wbrew składanym publicznie i prywatnie zapewnieniom Kremla Związek Radziecki potajemnie rozmieści! na Kubie rakiety z głowicami jądrowymi. W odpowiedzi prezydent Kennedy zarządził częściową blokadę („kwarantannę") wyspy, a siły nuklearne USA zostały postawione w stan bezprecedensowej gotowości bojowej. W ten sposób oba supermocarstwa stanęły oko w oko - zdaniem większości badaczy było to największe zagrożenie wybuchem wojny nuklearnej w catej historii zimnej wojny. Z najnowszych badań wynika, że ryzyko rozpętania takiego konfliktu wskutek spiętrzenia błędnych ocen, niesubordynowanych działań lub niedociągnięć organizacyjnych mogło być nawet wyższe, niż powszechnie sądzono. Impas dyplomatyczny został przełamany w sześć dni po ogłoszeniu przez Kennedy'ego „kwarantanny" Kuby, kiedy Nikita Chruszczów zdecydował się wycofać rakiety w zamian za amerykańskie gwarancje niepodejmowania inwazji na Kubę. Obecnie wiadomo także, że prezydent Kennedy podjął wówczas tajną decyzję o proporcjonalnym usunięciu pocisków nuklearnych NATO, rozmieszczonych w Europie.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Image (106) 128 LEN SCOTT przed nadejściem XX wieku lub w jego początkach, a także rozwój i ostatecz
Image (108) 124 LEN SCOTT Nie jest jasne, czy rozbudowę arsenałów ZSRR i USA, zwaną wyścigiem zbroje
Image (110) 120 LEN SCOTT W gruncie rzeczy jednak administracja Reagana nie była zbyt skora do stoso
Image (114) 112 LEN SCOTT Związek Południowej Afryki uciekał się zresztą także do praktyk imperialis
Image (116) 108 LEN SCOTTWprowadzenie II wojna światowa miała globalny zasięg i totalny charakter. P
Image (117) 4 Historia stosunków międzynarodowych w latach 1945-1990 Len Scott Wprowadzenie
image 112 112 Wybrane problemy projektowania anten i szyków antenowych to wystarczy zastosować niewi
ZIMNA WOJNA Zimna wojna -> okres intensywnej wrogości nieprzeradzającej w otwarty konflikt. Wybra
Zimna wojna Zimna wojna - stan napięcia oraz rywalizacji ideologicznej i politycznej pomiędzy Związk
•    Stosunki amerykańsko-radzieckie ulegają pogorszeniu - zimna wojna (mogło nawet
81629 image 112 potomek królowckiej godności, którego ród kochają Bel-Mnfituk 1 Nabu, którego godnoś
2 L hasła: Jałtański porządek. Zimna wojna, w: G. Michałowska (red ). Mały Słownik Stosunków
Image 112 (3) <3? ~ ^Cjncj/Oy^nr k    coc Cjbcy?<?tn(C^C ttsiijoctncs/p o UDCJs
Image
25 djvu 116 głaszał mowę powitalną, odpowiadał na nią kanclerz, poczem następowała ceremonia c
Image (107) 126 LEN SCO ! I Obrony Strategicznej (Stratr^ir Defense lni(iativc, SD1), określana poto
Image (109) 122 LEN SCOI I Tabela 4.4 Szacunkowe liczby ofiar podczas II wojny światowej Hiroszima (
Image (112) F5 aŁ>5    Eb5    Bb5 F5

więcej podobnych podstron