potlacz03
•dego psychologicznie zrozumiałe. Stąd też wydarzenia tego rodzaju, nie polegające na pewnym określonym systemie kultowym, są szczególnie ważne, jak np. fakt, opisany przez R. Mauniera według artykułu w pewnej ukazującej się przed łaty gazecie egipskiej: Dwaj egipscy Cyganie pokłócili się. Chcąc temu położyć kres, zaczęli najpierw w obecności uroczyście zwołanego plemienia zabijać — każdy swoje własne barany, potem zaś palić wszystkie banknoty, jakie posiadali. Na koniec jeden z nich przekonał się, że zostanie pokonany, wobec czego sprzedał jeszcze sześć swoich osłów, żeby dzięki cenie kupna pozostać mimo wszystko zwycięzcą. Gdy przybył do domu, żeby zabrać owe osły, żona jego sprzeciwiła się tej transakcji, więc zakłuł ją nożem.1 W poczynaniach tych dostrzegamy najwyraźniej coś innego niż spontaniczny wybuch namiętności. Jest to najwidoczniej pewien formalny i tradycyjny obyczaj, noszący przywróconą mu przez Mauniera nazwę mntardise. Zdaje się ona być najbliżej spokrewniona z cytowanym powyżej staroarabskim mu’dgara. Natomiast dalekie wydają się tu jakiekolwiek powiązania z re-ligią.
Pierwotnym wydaje mi się w całym tym kompleksie, jaki nosi nazwę potlatch, instynkt agonistyczny, pierwotna jest zabawa społeczności, mająca wydźwignąć na wyższy stopień pewną osobowość zbiorową lub indywidualną. Jest to zabawa, poważna, niebezpieczna, niekiedy krwawa, zabawa święta, lecz mimo wszystko zabawa. Zdołaliśmy w przekonujący sposób przekonać się już, iż zabawa może być tym wszystkim. O zabawie mówi już Marcel Mauss: „Potlatch jest w istocie zabawą i próbą".2 Również i Davy, który rozpatrywał pot-ilatch wyłącznie od strony prawnej — jako obyczaj prawotwórczy — porównuje społeczeństwa, znające potlatch, z wielkimi jaskiniami gry, gdzie majątek, ranga i uznanie nieustannie przechodzą z rąk do rąk wskutek zakładów lub wyzwania.3 Stąd też, gdy Held dochodzi do wniosku,4 iż gra w kości i prymitywna gra w szachy nie są właściwie prawdziwymi grami hazardowymi, ponieważ przynależą do sfery sakralnej i stanowią wyraz zasady potlatchu, byłbym skłonny odwrócić ów argument i powiedzieć: przynależą one do sfery sakralnej, ponieważ są prawdziwymi grami.
Gdy Liwiusz wspomina niebywały luksus, jakim otoczone były ludi publici, luksus, który wyrodził się wreszcie w sza-' leńcze współzawodnictwo,5 gdy Kleopatra przelicytowuje Antoniusza, rozpuszczając swą perłę w becie, gdy Filip bur-gundzki uwieńcza szereg bankietów, wydanych przez dworską arystokrację, świętem Voeux du faisan w Lille, lub gdy studenci przy pewnych określonych, uroczystych okazjach przystępują do ceremonialnego tłuczenia kieliszków — można, jeśli się chce, mówić o rozlicznych uchwytnych przejawach instynktu potlatchowego. Sądzę jednak, iż słuszniej i praw-dziwiej byłoby uważać sam potlatch za najbardziej wykształconą i najdobitniejszą formę jednej z podstawowych potrzeb ludzkości, którą pragnąłbym nazwać grą o sławę i honor. Termin techniczny w rodzaju potlatch, z chwilą gdy raz już zyskał prawo obywatelstwa w naukowym słownictwie, zbyt łatwo staje się etykietką*przy pomocy której odsuwa się dane zjawisko na bok, jako wyjaśnione.
Kula
Ludyczny charakter owego rytuału rozdawnictwa, który, jak stwierdzić zdołano, rozprzestrzenił się po całej ziemij ujawnił się w najjaskrawszym świetle dopiero wówczas, gdy
95
R. Maunier: Les ećhanges rituels en Afriąue du Nord, VAnnie Sodoło-£ique N.S. II 1924—25, s. 81, przyp. 1.
Bssai sur le Don, s. 102, przyp. 1.
Davy: La Foi jut&e, s. 137.
Op. cit., s. 252, 255.
Liwiusz VII, 2, 13.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
pewnymi propozycjami porządkującymi tą sprawę. Stąd też propozycja tego swoistego „Dekalogu".
roz1a Rozdział 1. Zagadnienia podstawowe 21 relacji. Stąd też żaden z uczestników obrotu nie może wł
DSCN6365 188 Z POGRANICZA jakiego ucznia dotyczy. Stąd też tradycyjny oznacza, że jest oparty na pod
page0126 116 rzeczą główną. Fakty tego rodzaju nie prowadzą do teoryi nieświadomego, ale pozwalają
Top 66 bmp Wzbogacanie aktualnych programów treściami tego rodzaju, które wskazaliśmy na wybranych (
CCF20091006 057 tif czeństwo, ilekroć jej nadużywamy; a wypadki tego rodzaju nie należą do rzadkości
12 Jerzy Wilkin tego rodzaju wolności odbywa się pewnym kosztem: osoby kierujące społeczeństwem trac
Schowek48 Demontaż połączeń nitowych. Demontaż tego typu połączeń polega na usunięciu nitów. Można t
30 Psychologia ności oraz zachęca do samowystarczalności. Zadanie personelu polega na tym, aby naucz
HISTORIA FILOZOFII STAROŻYTNEJ Plotyn nie poprzestaje na pozytywnym określeniu Jednego, zadaje też p
Enkapsulacja Enkapsulacja zwana też hermetyzacją, kapsułkowaniem albo ukrywaniem polega na
32 Weryfikacja historyczna polega na dokładnym określeniu wydarzeń lub procesów historycznych, które
1. Zobowiązania solidarne Specyfika tego typu zobowiązali polega na tym że. pomimo wielości podmiotó
więcej podobnych podstron