Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 03 023809

Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne - Andrzej Markowski - iLibrary Reader

s o 0 ^ &

Strona 132/293

L Szczerbowicz-Wieczór, op cii., s. 41-42.

*** Terminem lym posługuje się $. Dubisz w książce Mifdzy dawnymi a nowymi lały, Warszawa 1988, s. 67.

Limit wydruku: 0

A. UulMtU Kitintni \-.-rł.> f\sliiń’tv Tn\iM VAi,ŁnW. KOS

ISBN ł.Ml| I45łn ». O by WN PWN .Hi*

chcianck indywiduów, które swojem działaniem dowolncm ani sprowadzić, ani zatamować tego rozwoju nie potrafią"²⁷².

Stosunkowo rzadsza jest współcześnie ta odmiana puryzmu, którą nazywa się puryzmem elitarnym. Bywa ona zresztą łączona z puryzmem tradycjona-listycznym. Przekonanie bowiem, że tylko język określonej grupy czy warstwy społecznej może być wzorcem, jest zazwyczaj charakterystyczne dla grupy osób wywodzących się z warstw dawniej normotwórczych, w polskich warunkach -dla inteligencji wielopokoleniowej. ..Obrona języka" polega w tym wypadku na niedopuszczaniu do jego odmiany ogólnej, zwłaszcza zaś jej warstwy starannej (zwanej dawniej „językiem literackim"), wyrazów i form wyrazowych charakterystycznych dla innych odmian języka. Będzie to więc, oczywiście, obrona tradycyjnych norm akcentowych, a także - na zasadzie analogii - akcentowanie: *muzeum, *liceum, biblioteka, nauka, a nawet *wizyta czy *kamera. Będzie to także niechęć do nacechowanych cksprcsywnic młodzieżowych określeń typu eool, ścierna, wporzo, ekstra czy używania określeń potocznych w sytuacjach publicznych. Postawa ta może też być przyczyną nieakceptowania środowiskowych (np. zaw-odowych lub oficjalno-urzędowych) formacji postwcrbalnych typu wykon, osiąg, wymyk, wymóg i kompozycji typu chłoporobotnik, zlewozmywak, meblościanka, osobogodzina.

Swoistą postawą jest puryzm egocentryczny²⁷'. Opiera się on na przekonaniu o tym. że się całkowicie opanowało istniejącą normę językową albo że „mojemu sposobowi mówienia i pisania nie można nic zarzucić, bo z domu, ze szkoły i ze swojego środowiska wyniosłem właściwy wzorzec językowy". Konsekwencją takiej postawy jest przekonanie o tym, żc formy językowe, których ja nic akceptuję, pozostają poniżej normy współczesnej polszczyzny, są błędne, te zaś, które występują w moim idiolekcie, są poprawne, godne akceptacji i propagowania. Ten typ puryzmu pozostaje w ścisłym związku z puryzmem elitarnym (można powiedzieć, iż jest to skrajna postać tamtego rodzaju puryzmu), a także, czasami, z puryzmem tradycjonalistycznym.

16.1.2. Perfekcjonizm

1’erfekcjonizm jest postawą wobec języka opartą na przesłankach racjonalnych. Wyraża się on w dążeniu do tego, by elementy językowe były używane precyzyjnie i jednoznacznie, a także do tego, by środki językowe były w jak największym stopniu systemowe, a co za tym idzie, żeby ograniczyć liczbę wyjątków, zmniejszyć wariantywność i wszelką niercgularność w obrębie systemu językowego. U podstaw tej postawy leży przekonanie, iż istnieje pewien ideał języka, do którego należy dążyć, i żc tym ideałem jest język uporządkow-any. jednoznaczny, precyzyjny i ekonomiczny, a także odzwierciedlający w swojej warstwie lcksykalno-semantycznej naukowy obraz świata. Osoby prezentujące