Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 12 04 260002

M Łobocki. WproMukerde <!o metodologii boJt/ń petlogpgteuiych, Kraków 2fli»

ISBN: 97S-83-7587-163-0.O by Oficyna Wydawnicza JaipuU" 2009

Rozdział IV

Badania jakościowe w pedagogice

Mniej więcej od lat sześćdziesiątych XX wieku w pedagogice stosuje się głównie badania ilościowe. Podjęto się ich w nadziei szybkiego nadrobienia braków wiedzy pedagogicznej w larach poprzednich. Niestety badania ilościowe - jak wspomniano wcześniej - nie dały odpowiedzi na cały szereg pytań pod adresem pedagogiki. Nic więc dziwnego, że niemal równolegle do tego rodzaju badati przeprowadzano taicie badania jakościowe. Były one jednak zdecydowanie rzadziej stosowane i niedostatecznie eksponowane jako metody warte szerszego zastosowania w pedagogice. Były i nadal sąwyrainie zdominowane przez metody ilościowe, a w wiciu ośrodkach naukowo-badawczych całkowicie przemilczane. Na przykład w wielu podręcznikach akademickich na temat badań pedagogicznych nic mówi się w ogóle lub niewiele albo wspomina się o możliwym w nich podejściu jakościowym.

Tymczasem podejście to zasługuje na uwagę nie w mniejszym stopniu niż podejście ilościowe w badaniach pedagogicznych. Fakr ten uświadomiono sobie na Zachodzie szczególnie w larach siedemdziesiątych ubiegłego stulecia. Odrąd metody jakościowe stały się tam „ważnym segmentem w spektrum metod badawczych pedagogiki” (H. 11. Kruger, 1997, s. 202), a także takich dyscyplin naukowych, jak socjologia i psychologia {por. U. Flick i inni, 1991; P. M. Quinn, 1990). Badania jakościowe znalazły dla siebie podatny grunt zarówno w krajach Europy Zachodniej, jak również w USA i Kanadzie. Przyczynił się do tego w niemałej mierze wzrost zainteresowań założeniami fenomenologii, hermeneutyki, socjologii rozumiejącej i narurali.sryczncj, symbolicznego inrcrakcjonizmu, erno-metodologii i etnografii (por. H. H. Kruger, 1997, s. 204).

W niniejszym rozdziale omawia się kolejno rozumienie badań jakościowych w pedagogice, zapotrzebowanie na ccgo rodzaju badania, warunki ich poprawności i typowe dla nich niedomagania. W zakończeniu rozdziału sygnalizuje się m.in. niektóre publikacje naukowe dotyczące badań jakościowych.

1. Czym są badania jakościowe?

Ogólne rozumienie badań jakościowych

Badania jakościowe łącznie z charakterystycznymi dla nich metodami „polegają- jak pisze Tadeusz Tomaszewski {l 963, $• 29) - na dokonywaniu analizy badanych zjawisk, na wyróżnianiu w nich elementarnych części składowych, na

1 . CZYM są BADANIA JAKOŚCIOWE? 89