Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 12 04 260716

M Łobocki. WproMukerde <!o metodologii boJt/ń petlogpgteuiych, Kraków 2fli»

ISBN: 97S-83-7587-163-0.O by Oficyna Wydawnicza JaipuU" 2009

Rozdział VIII

Etapy badań pedagogicznych

Ws/ćlkic badania stanowią „ogół^- czynności - w obrębie pracy naukowej od powzięcia i ustalenia problemu aż do opracowania materiałów naukowych włącznie” (J. Pieter. 1967, s. 159). Rozumiane w ten sposób badania obejmują co najmniej kilka etapów czy - inaczej mówiąc - następujących po sobie faz procesu badawczego. W niniejszym rozdziale dokonuje się ich ogólnej charakterystyki, a następnie opisu poszczególnych etapów, poczynając od zaistnienia sytuacji problemowej, sformułowania problemów i hipotez oraz wyboru i konstruowania narzędzi badawczych, a kończąc na doborze badanych osób, przeprowadzaniu badań i opracowaniu ich wyników.

1. Etapy badań a ta/y mysi fnia rffi.ek.syjn ego Proces badawczy zgodny z mapami myulenia

Znane są różne propozycje dotyczące etapów badań naukowych, w rym także w psychologii, socjologii i pedagogice (por. J. Brzeziński, 1996, s. 37-44; P. Atteslander i inni, 1991, s. 33-35; J- Friedricha, 1990, s. 119-121; J. Gnitec-ki, 1996a, s. 98-102; 11. Muszyński, 1970, s. 243 i n.; T. Pilch, 1993, s. 171 i n.; W. P. Zaczyński, 1995, s. 29-50). Większość z nich jest w niemałym stopniu odwzorowaniem etapów pełnego aktu myślenia, podanych prze/ J. Deweya (1957) w książce pt. Jak myślimy. .Akt ten obejmuje - według J. Deweya - następujące etapy:

- odczucie trudności,

- odkrycie i określenie odczuwanych trudności,

- nasuwanie się hipotetycznych rozwiązań,

- wnioski z hipotez oraz

- eksperymenty i obserwacje mające na celu przyjęcie lub odrzucenie hiporez.

Ilustracją powyższych etapów refleksyjnego myślenia może być następujący przykład (por. D. B. van Dalen, 1962, s. 24 i n.}. Oto pewien dyrektor szkoły po powrocie z wakacji zauważa, że zastały zdewastowane działki szkolne. W związku z rym doznaje wyraźnego rozczarowania (pierwszy etap). Zaczyna przypatrywać się coraz dokładniej spowodowanym zniszczeniom, co pozwala mu na zlokalizowanie i określenie wyrządzonych srrat (drugi etap). Niebawem zaczyna uświadamiać sobie ewentualne przyczyny dokonanych zniszczeń. Mianowicie dochodzi do przekonania, że działki zdewastowali uczniowie lub też uległy zniszczeniu wsku-

1. Etapy badań a fazy myślenia refleksyjnego 1 79