skanuj0007 (61)

59 —

ZARYS WIEDZY O TURYSTYCE

zachęcają do propagowania i popularyzowania zasad kodeksu. Nie uznaje się tego dokumentu za ostatecznie zamknięty, może on być jeszcze przedmiotem dyskusji i udoskonaleń (Ostrowski, 2001, str. 181-184). Jak zwykle bywa przy redagowaniu tego typu dokumentów o znaczeniu globalnym, pojawiają się wątpliwości i kwestie dyskusyjne. Wydaje się, iż w dokumencie brakuje odniesień pryncypialnych o znaczeniu ogólnoludzkim. Brakuje w dokumencie trwałych i podstawowych założeń, z których można by wyprowadzić szczegółowe zasady etyczne. Takim punktem odniesienia mógłby być Stwórca, który jest akceptowany przez osoby o różnych światopoglądach, fundamentalnym odniesieniem jest także godność osoby ludzkiej. Dyskusyjna pozostaje też kwestia wolności, czy nie jest ona zbyt szeroko rozumiana także w oderwaniu od zasad moralnych. Kodeks zbyt często odwołuje się do materializmu i ekonomicznych aspektów turystyki (Ostrowski, 2001, str. 190-192). Wydaje się, iż w kwestiach etyki ciężar powinien być przeniesiony na wychowanie, kształtowanie osoby ludzkiej, warto w tym miejscu zacytować Jana Pawła II, który mówi o pierwszeństwie osoby nad rzeczą, ducha nad materią i etyki nad techniką (encykliki Redemptor Hominis, Sollicitudo rei Socialiś).

4.3. FILOZOFIA A TURYSTYKA

Ogólna charakterystyka pytań, problemów i zainteresowań uważanych za filozofię pozwala wskazać, że wyrastają one z refleksji nad relacją między człowiekiem a światem przyrody, wspólnoty, historii, wartości, rzeczy; nad relacją człowieka w stosunku do samego siebie i w stosunku do absolutu Stwórcy (Encyklopedia PWN, 1997). Filozofowie, szczególnie w drugiej połowie XX i na początku XXI wieku, zwracają się także w stronę turystyki. Uwaga koncentruje się przede wszystkim na zagadnieniach aksjologicznych. Wartości uzyskiwane dzięki uprawianiu turystyki mają istotne znaczenie dla turystów oraz mieszkańców ośrodków recepcyjnych. Interdyscyplinarność zjawiska turystyki powoduje, że wartości turystyczne mają genezę w zróżnicowanych, heterogennych zagadnieniach i dyscyplinach naukowych.

Filozofia turystyki jest obecnie na etapie krystalizowania własnego pola badawczego, tworzenia odpowiednich kategorii i określania miejsca w strukturze filozofii (Lipiec, 2003). O turystyce mówi się często, że jest formą ekspresji ludzkiej wolności. Wolnościowy aspekt podmiotu turystycznego, którym jest człowiek, powinien być uwzględniany w analizach dających odpowiedź na fundamentalne pytania o przyczyny i cele podmiotu wędrującego, czyli mówiąc inaczej, turysty. „Zgodnie z naturalnym porządkiem, filozofia zjawia się z reguły z rozsądnym opóźnieniem, toteż nikogo nie powinno dziwić, że uporządkowana refleksja nad podróżowaniem może nadejść dopiero po wszechstronnym doświadczeniu rozwiniętej turystyki realnej, a przede wszystkim w wyniku zrozumienia różnorodnych odmian jej praktykowania przez ludzi” (Lipiec, 2003, str. 85). Wydaje się, że podstawowym celem jest dotarcie do istoty fenomenu turystyki. Zanim cel ten będzie mógł być zrealizowany, naczelnym zadaniem filozofii jest uporządkowanie całego obszaru turystyki. W ontologii turystyki J. Lipiec (2003) wyróżnia trzy podstawowe pojęcia, które poddawane są szczegółowej analizie. Pierwszym pojęciem jest człowiek, będący podmiotem aktu turystycznego. Drugą kategorię stanowi przedmiot aktu turystycznego, czyli np. walor, przedmiot, obiekt, mogący stanowić atrakcję turystyczną. Trzecim pojęciem jest sam ruch jako układ relacji podmiotowo-przedmiotowych. Stanowi on trzecią kategorię niezbędną do wyjaśnienia zjawisk turystycznych.

Turystyka posiada wyjątkowe inklinacje ku temu, by czerpać i zanurzać się w rozliczne wartości. W ujęciu aksjologicznym turystyka obejmuje następujące dziedziny wartości: