img233 (17)

468 Andreas Huyssen

kulturalnego populizmu byłyby dzisiaj chyba zbędne. Choć w tego rodzaju propozycjach jest cos jawnie absurdalnego, musimy przyznać, że miały one w sobie moc, która rozsadziła skamieniałe dogmaty modernizmu i ponownie uczyniła_otwar-tymi kwestie, jakie za sprawą doktryny modernizmu z lat 40. i 50. w zasadzie zniknęły z pola widzenia: kwestie ornamentu i metafory w architekturze, figuratywności i realizmu w malarstwie, fabuły i przedstawiania w literaturze, ciała w muzyce i w teatrze. Pop-kultura, w szerokim jej rozumieniu, stanowiła kontekst, w którym pojęcie postmodernizmu skonkretyzowało się po raz pierwszy, zaś od początku aż po dzień dzisiejszy nurty najbardziej znaczące w łonie postmodernizmu krytykowały modernizm za wrogość wobec kultury masowej.

Postmodernizm w latach 60.: amerykańska awangarda?

Zaproponuję teraz historyczne rozróżnienie na postmodernizm lat 60. oraz postmodernizm lat 70. i wczesnych lat 80. Moja teza, z grubsza rzecz biorąc, będzie następująca: postmodernizm w obu okresach odrzucał czy krytykował pewną odmianę modernizmu. W przeciwieństwie do skodyfikowanego dojrzałego modernizmu poprzednich dziesięcioleci, postmodernizm lat 60. starał się ponownie ożywić dziedzictwo europejskiej awangardy i nadać mu formę amerykańską według wzorów - mówiąc w skrócie - Duchampa-Cage’a-Warhola. Natomiast w latach 70. ten awangardystyczny postmodernizm wyczerpał swój potencjał, mimo że niektóre jego manifestacje z powodzeniem kontynuowano w nowej dekadzie. Nowością w latach 70. było, z jednej strony, pojawienie się kultury eklektyzmu, postmodernizmu w znacznej mierze afirmatywnego, któiy zrezygnował z wszelkich roszczeń do krytyki, naruszania norm czy negacji; z drugiej zaś strony - postmodernizmu alternatywnego, w którym sprzeciw, krytyka i negacja panującego stanu rzeczy zostały przedefmiowane w kategoriach niemodernistycznych i nie-awangardowych, kategoriach, które do politycznych wydarzeń

we współczesnej kulturze dostosowane były znacznie lepiej aniżeli dawne teorie modernizmu. Oto szczegółowe ujęcie tego zagadnienia.

Co oznaczał termin „postmodernizm” w latach 60.? Z grubsza rzecz biorąc w połowie lat 50. literatura i sztuki plastyczne były świadkami buntu nowego pokolenia takich artystów, jak np. Rauschenberg i Jasper Johns, Kerouac, Ginsberg i bitnicy, Burroughs i Barthelme, przeciwko panowaniu abstrakcyjnego ekspresjonizmu, muzyka serialnej i klasycznego modernizmu literackiegoDo buntu artystów dołączyli wkrótce krytycy, tacy jak Susan Sontag, Leslie Fiedler i Ihab Hassan, którzy żywo, aczkolwiek w różny sposób i w różnej mierze, opowiedzieli się za postmodernizmem. Sontag była zwolenniczką campusów i nowej wrażliwości, Fiedler głosił pochwałę literatury popularnej i us'wiadomienia płciowego, Flassan - bliższy modernistom niż pozostali - orędował za literaturą milczenia próbującą pośredniczyć między „tradycją nowego” a literaturą powojenną. W owym czasie modernizm uznawano już oczywis'cie za kanon nie zagrożony w akademii, muzeach i w sieci galerii. W nowojorskiej szkole'abstrakcyjnego ekspresjonizmu w kanonie tym streszczała się cała droga modernizmu, która początek brała w Paryżu lat 50. i 60. ubiegłego wieku, a która nieuchronnie wiodła do Nowego Jorku - amerykańskie zwycięstwo w kulturze szło krok w krok za zwycięstwami na polach bitewnych II wojny światowej. W latach 60. artystów i krytyków połączyło wspólne odczucie fundamentalnej zmiany sytuacji. Zakładane przez postmodernizm zeiwanie z przeszłością zaczęto odczuwać jako stratę: roszczenia sztuki i literatury do prawdy i ludzkich wartości chyba się wyczerpały, wiara w twórczą moc współczesnej wyobraz'ni wydawała się jedynie kolej-

'' Interesuje mnie tutaj głównie ScIbiWtrsiandiiis artystów, a nie kwestia, czyich dzieła rzeczywiście przekroczyły modernizm albo czy we wszystkich przypadkach było to politycznie „postępowe”. O politycznym charakterze buntu bitników zob. B. Ehrenreich, The Hearrs of Men, New York 1984, zwłaszcza ss. 52-67.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
img232 (17) 466 Andreas Huyssen przez Minoru Yamasaki w łatach 50.), a ich zawalenie się spektakular
img234 (17) 470 Andreas Huyssen nym złudzeniem. Albo też odczuwano je jako wyłom ku ostatecznemu wyz
img236 (17) 474 Andreas Huyssen cela Duchampa jako ojca chrzestnego postmodernizmu lat 60. A jednak
img237 (17) 476 Andreas Huyssen gardy, skierowany przeciw instytucjonalizacji wysokiej sztuki jako d
img240 (15) 482 Andreas Huysseu kie sztuki przedmodernistyczne, jak również gatunki, kody i świat ob
img247 (11) 496 Andreas Huyssen mera odnosi się wrażenie, że oto nadchodzi kulturalna apokalipsa; ni
img241 (14) 484 Andreas Huyssen Możliwości eksperymentalnego przeplatania i łączenia kultury masowej

więcej podobnych podstron