obraz1 (4)
!
!
56
Pakt autobiograficzny
możliwe są inne formuły narracji: czy dokonane rozróżnienia zachowują ważność w odniesieniu do autobiografii w trzeciej osobie?
Pozytywy, i przeciwnie, analiza wydawała mi się płodna za każdym razem, gdy wykraczając poza widoczne struktury tekstu kierowałem uwagę na układ auior-czytelnik. „Umowa społeczna” związana z nazwiskiem i publikowaniem, „pakt” autobiograficzny, / powieściowy, referencjalny, fantazmatyczny: za wszystkimi tymi
terminami kryje się przekonanie, że gatunek autobiograficzny jest gatunkiem umowowym. Trudności, na jakie natrafiłem w swojej książce, wynikały z faktu, że wówczas na próżno szukałem wewnątrz tekstu, w fabule i technikach narracyjnych, jasnych kryteriów określających różnice, które są przecież tak łatwo uchwytne dla zwykłego czytelnika. Urobione wówczas pojęcie „paktu autobiograficznego” nie było doprecyzowane, bo pominąłem w nim nazwisko autora, zasadniczy element umowy. To pominięcie świadczy, że tego typu umowy są milczące, że wydają się oczywiste i dlatego niewarte zastanowienia.
Ujawniona tu problematyka gatunku autobiograficznego nie opiera się na narzuconym z zewnątrz związku między tekstem a rzeczywistością pozatekstową, bo musiałby to być związek podobieństwa, który sam wymaga ustalenia, bo nie jest oczywisty. Nie opiera się ona również na analizie wewnętrznego funkcjonowania tekstu, jego cech i struktur.
Przełożył Aleksander Labuda
Autobiografia i historia literatury
Podjęcie badań nad żywym i współczesnym gatunkiem literackim oznacza umieszczenie się w sytuacji dwuznacznej, która posiada tyle korzyści, co ograniczeń. Wybór przedmiotu nie jest bez znaczenia. O ile gatunki traktowane są jako instytucje społeczne, to wyodrębnienie jednego z nich, by go uczynić przedmiotem wiedzy, stanowić by mogło tyleż rodzaj współpracy z jakąś instytucją, co i stwarzanie dzieła naukowego.
Gatunki literackie nie są bytami samymi w sobie, lecz tworzą w każdej epoce swego rodzaju kod wewnętrzny, poprzez który i dzięki któremu dzieła przeszłości i współczesne mogą być odbierane oraz klasyfikowane przez czytelnika. Dzieła literackie są wytwarzane i odbierane poprzez stosunek do wzorca, do „horyzontów oczekiwań”, do całej ich zmiennej geografii. W ten sposób spełniają one odpowiednie oczekiwanie lub też je przekraczają i odświeżają1. Systemami gatunkowymi rządzi - podobnie jak innymi instytucjami społecznymi - siła bezwładu (która zabezpiecza ciągłość ułatwiając komunikację) i siła zmiany (literatura żyje tylko o tyle, o ile przekształca oczekiwania czytelnicze). System gatunków związany jest z innymi instytucjami. Są to: system szkolnictwa, który odpowiada za podtrzymywanie ciągłości, uruchamiając problematykę już dzisiaj nieżywotną, a także krytyka odbioru prasy codziennej i periodyków, gdzie wypowiadają się spontanicznie
Na te tematy, zob. studia Hansa R. Jaussa, w perspektywie których rozwijam własne badanie: Lilterature medievale et tlieorie des genres, „Poelique" 1970 oraz Lilerary Hislory cis a Challenge to Literary Theory, „New Literary History", jesień 1971, vol. II, nr 1.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
obraz7 (5) 28 Pakt autobiograficznyJA, NIŻEJ PODPISANY Załóżmy więc, że wszystkie autobiografie są
37413 obraz7 (5) 28 Pakt autobiograficznyJA, NIŻEJ PODPISANY Załóżmy więc, że wszystkie autobiograf
obraz7 (5) 28 Pakt autobiograficznyJA, NIŻEJ PODPISANY Załóżmy więc, że wszystkie autobiografie są
IMGw36 je w wysokim stopniu, możliwe są inne jeszcze dalej idące manewry, np. zmiana systemu wartoic
więcej podobnych podstron