P1090102

192

traktatu O wolnej mli św. Augustyna (s. 24), a opisując jego początek drogi przez Afrykę, sygnalizuje istnienie między nimi dobrych relacji, a nawet przyjazne nastawie* nie biskupa Hippony (s. 44 n).

Nie podejmując tu dyskusji z niektórymi wywodami autora, takimi jak twierdzenie, Ze Pelagiusz został potępiony przez Rzym tylko dlatego, iż spór o jego osobę stał się problemem państwowym, zwrócić chcę uwagę na zdania zawarte w końcowych fragmentach tej książki:

„Nadszedł jednak czas, by w Pelagiuszu przestać widzieć kogoś, kto uparcie powtarzał niewłaściwe przekonania teologiczne, i poddać refleksji jego przesłanie duchowe. On przecież nie chciał uchodzić za teologa, lecz był jedynie moralizatorcm, wychowawcą duchowym i głosił swoje przekonania wyłącznie w celach duszpasterskich" (s. 92).

A na końcu książki:

„Odrzucanie myśli Pclagiusza z podkreśleniem, że to heretyk, jest więc chyba odcinaniem się od podstaw, jakie ukształtowały duchowość chrześcijańską” (s. 94).

Jestem przekonany, że zdania owe są warte przemyślenia. Okazję do tego stwarzają wydane wcześniej, w jeszcze ambitniejszej serii „Źródła Myśli Teologicznej”, zapoczątkowanej w roku 1996 i systematycznie kontynuowanej przez Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, pisma Pełagiusza w polskim przekładzie. Mam tu na myśli przede wszystkim jego Komentarz do „Listu św. Pawła do Rzymian , napisany, co warte przypomnienia, przed sporem z Augustynem. Konflikt pelagiański był w istocie bowiem kontrowersją wyrosłą wokół nauki św. Pawła o kondycji człowieczej i Bożej łasce, a szczególnie z różnego odczytania jego Listu do Rzymian przez Pełagiusza i Augustyna.

Niech mi tu wolno będzie zwrócić uwagę na obszerne wprowadzenie do owego Komentarza, napisane przez ks. Arkadiusza Barona, a opatrzone przez niego tytułem: Spór o Pawła, spór o człowieka czy spór o Boga? Refleksje na marginesie kontrowersji pelagiańskief. Odżegnując się od prób dania odpowiedzi, kto w sporze o kondycję człowieka miał rację, autor sygnalizuje, że ma ono ukazać jedynie najszersze tło teologiczne, filozoficzne i historyczne poglądów Pełagiusza oraz kontrowersji pelagiańskiej. Autor nie zaniedbał przypomnieć najnowszych ustaleń co do pisanej jego spuścizny, uwypuklając fakt, że wiele dzieł o charakterze pelagiańskim (jak np. Liber de indwa-tione cordis Pharaonis polemizujący z tezami św. Augustyna), przypisywanych dotąd Pelagiuszowi, nie wyszło spod jego pióra. Omawiając następnie okoliczności jego działalności, próbował wykazać, że atmosfera w Kościele rzymskim sprzyjała głosze-

’ Pelagiusz, Komentarz do „Lutu św. Pawia do Rzymian", Kraków 1999 Opierając się na wersji opublikowanej przez A Soutcra z poprawkami Th dc Bniyna, przełożyli om jako pierwsi na język polski cały Komenlarz. w układzie takim, jaki odnajdujemy u św. Pawła w Uktę do Rzymian Tekst Komenlana (S. 171-307) został poprzedzony osobnym wprowadzeniem na temat okoliczności jego powstania, stylu, metody i założeń egzegctycznyth, eksponując skupienie się przezeń na literalnej cgzcgczic, tak typowej dla szkoły antiocheńskiej, wydobywanie z tekstu przede wszystkim wskazań moralnych, przekazywanie ich w formie alternatywnej, wyjaśnianie trudniejszych tekstów biblijnych innymi - biblijnymi (i 42-60). Nic zabrakło tu również uwag o samej treści Komentarza (s. 117-128)

Fragmenty niektórych innych pism Pełagiusza przełożonych ostatnio na język polski odnajdujemy w innym wydawnictwie źródłowym: Gruch pierworodny. Augustyn. Proces Pełagiusza, Źródła Myśli Teologicznej 12, Wydawnictwo WAM. Kraków 1999.

⁴ Ibidem, s. 5-168.

niu jego tez. Pod wpływem sporów wokół nauki Orygenesa analizowano tu bowiem między innymi kwestie pochodzenia ludzkiej duszy, jak i skutków upadku człowieka, a traducjonaliści odrzucali pogląd o dziedziczności grzechu Adama i Ewy. Co nie bez znaczenia, napięcia wśród tutejszych chrześcijan, wywołane praktykowaniem różnych form ascezy pod przewodnictwem mnichów, sprzyjały poglądom Pełagiusza o możliwości człowieka prowadzenia świętego życia, a więc i nieuleganiu nauce manichejczyków absolutyzujących zło. Również Kościoły w Afryce, z którymi Pelagiusz potem się zetknął, zagrożone także wpływami manicheizmu, powodowały się rygoryzmem moralnym, propagowanym w III wieku przez św. Cypriana, a w wieku następnym przez donstystów Stąd wezwania Pełagiusza do świętości i uprawiania ascezy mogły im być bliższe niż nauczanie św. Augustyna o grzechu pierworodnym i skażeniu natury ludzkiej, niezdolnej do czynienia dobra bez pomocy łaski Bożej.

Baron ze zrozumiałych względów główną uwagę skupił na poglądach teologiczno-- filozoficznych Pełagiusza (s. 61-116). Z zaprezentowanych tu między innymi przemyśleń na temat antropologii teologicznej warta jest uwagi jego wyważona konstatacja, że

Pelagiusz nie ujmuje wolności w sensie absolutnej, ontologicznej niezależności, lecz rozumie ją dialektycznie W świetle nowożytnych i współczesnych koncepcji wolności możemy powiedzieć, że ujęcie wolności przez Pełagiusza najbliższe jest współczesnemu rozumieniu wolności jako wyboru, wolności jako niezależności od zła, która jest zadana człowiekowi, aby nie ulegał zniewoleniu’* (s. 83).

Wcześniej Baron podjął nawet rozważania na temat aktualności poglądów Pełagiusza wśród współczesnych katolików. Warta, moim zdaniem, zacytowania jest wyrażona przy tej okazji jego opinia, że

„[...] na przestrzeni dziejów Kościoła uporano się z pelagianizmem teoretycznym, ale w zamian za to zadomowi) się - jak się wydaje - wśród współczesnych uczniów Chrystusa pelagianizm praktyczny. Paradoksalnie wielu ludzi w teorii potępiając pelagianizm, w praktyce staje się jego »wyznawcami« [...]. Spór Augustyna z Pelagiuszem przypomina, że nie można przeakcentować roli człowieka w osiąganiu zbawienia (...]. Z drugiej jednak strony trudno sobie wyobrazić współczesnego księdza, który wmawiałby ludziom, że nieuchronnie muszą grzeszyć. Byłoby to świadectwem podejścia antypedagogicznego. W tym względzie Pelagiusz słusznie - jak się wydaje -zauważa, iż Bóg nie będzie karał człowieka za coś, czego nie popełnił świadomie i dobrowolnie, gdyż właśnie taką swoją sprawiedliwość nam objawił" (s. 27).

Jan Drabina

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
i badaczy sztuki. Św. Augustyn (354-430) w swym Traktacie o muzyce poświęca każdemu z nich osobne om
page0046 40 POCHODZENIE FILOZOFII GRECKIfij. ścłańscy. Św. Augustyn i Hieronim, uważali za ciężką po
page0175 165 Uczony naturalista angielski Mivart, tłumacząc niektóre teksty św. Augustyna, św. Tomas
istota etyki Istota etyki św. Augustyna(teodycea) Dobrzy są ci, co dostąpili łaski Zło pochodzi od c
JEZUS UKAZUJE SIE APOSTOŁOM 01 Jezus ukazuje się Apostołom ir m n % Ewangelia wg św. łukasza 24,33-4
1404770r3506957673024T2766586 o Św. Augustyn Podróż we własną duszę Platon wola a rozum wola jako na
Cierpliwość jest towarzyszką mądrości św. Augustyn z Hippony
Częstochowa. W kwietnia 2009 r. Zespół Szkół Ekonomicznych ul. Sw. Augustyna 28/30 42-200
Plotyn, św. Augustyn, św. Tomasz z Akwinu, Jan Duns Szkot, Wilhelm Ockham. Przedmiotem wykładów (czę
PRZEWODNIKI PO FILOZOFII PRZEWODNIK POFILOZOFIIŚREDNIOWIECZNEJ OD ŚW. AUGUSTYNA DO JOACHIMA Z
filo09 [edytuj] Czas - Augustyna teoria czasu: 3x Teraz .    -:.:t W XJ kslądze W
PORZĄDEK MORALNY I SPOŁECZNY U ŚW. AUGUSTYNA (Państwo Boże) Porządek społeczny jest tylko rozwinięci
Św. Augustyn był pierwszym chcącym udowodnić istnienie Boga. Pyta: „Czy wiesz, że istniejesz? Gdybyś
CHRZEŚCIJAŃSKA FILOZOFIA POLITYCZNA S Św. Augustyn (odwołanie do Platona) S Św. Tomasz z Akwinu(
3. Chrześcijańskie modyfikacje klasycznej filozofii politycznej (św. Augustyn, św. Tomasz z Akwinu):

więcej podobnych podstron