Polska Poezja XV w 1

70 POLSKA POEZJA ŚWIECKA XV WIEKU

Dziatki s matką narzekają, Bracia mię rzkomo żałują,

¹⁵ Ku jimieniu przymierzają,

Na mą duszę nic nie dbają.

Eja, eja, dusza moja,

Ocuci się, dawnoś spała,

Nie masz wierniejszego k sobie, ²⁰ Uczyń dobrze sama sobie!

Fałszywy mi świat powiedał, Bych ja długo żyw byci miał; Wczora mi tego nie powiedał, Bych ja długo żyw byci miał.

w. 13 narzekać — tu: lamentować.

w. 14 rzkomo — pozornie, rzekomo; żałować — opłakiwać, wspominać ze smutkiem.

w. 14—16 Fałszywe współczucie krewnych mogło wywoływać w umierającym pokusę zniecierpliwienia, impatientia (por. Ars mo-riendi).

w. 15 ku jimieniu przymierzają — czyhają, godzą na majątek, ha spadek.

w. 17 eja — wykrzyknik łaciński: nuże!; dusza — duszo, w. 18 ocuci się — ocknij się, obudź się; w rkps.: oczvkyszą. W rkps. nad wyrazem dawnoś nadpisano długoś, ale nie przekreślono pierwszego, co stwarza możliwość wyboru jednego z wariantów, w. 19 wierniejszego k sobie — wierniejszego wobec siebie, w. 21 fałszywy świat — złudne rozkosze życia doczesnego albo ludzie pragnący zapomnieć o śmierci; powiedać — mówić, w. 22 bych — jakobym, bym; żyw — żywy; byci — być.

²⁵ Gdzie ma siła, ma robota?

Głupiem robił po ty lata:

Ośm miar płótna, siedm stop w grobie,

Tom tyło wyrobił sobie.

' H

Halerzem łakomo zbierał,

³⁰ Swój żywot rospustnie chował:

Prze ty dwa bogi przeklęta Nie czciłem żadnego święta.

Jałmużnym nędznem nie dawał,

Ofierym Bogu nie czynił,

w. 25 siła — moc, energia; robota — tu: owoc pracy, dzieło, w. 26 głupiem robił — głupio postępowałem; po ty lata — do tych lat, dotąd.

w. 27 ośm miar płótna — tu: całun; stopa — miara długości, ok. 33 cm; siedm stop w grobie — ironiczne określenie wielkości poletka, jakie stanie się „własnością” zmarłego.

w. 28 tyło — tylko; wyrobić — zapracować, zdobyć, w. 29 halerze — drobne monety srebrne (’/_I2 grosza praskiego); łakomo — łakomie, chciwie.

w. 29—40 Umierający dokonuje tu rachunku sumienia, wymieniając dwa grzechy główne (chciwość i rozpusta) oraz inne zaniedbania względem Boga i bliźnich, w. 30 żywot chować — wieść życie.

w. 31 prze — przez; ty dwa bogi — tych dwóch bogów (chodzi o chciwość i rozpustę), por. Św. Pawła List do Filipian 3, 19: „których bog jest brzuch”, w rkps.: boky; przeklęta (1. podw.) — przeklętych, w. 32 nie czciłem_s — w rkps.: nyeczkylem. w. 33 Udzielanie jałmużny wiązało się z wypełnianiem siedmiu uczynków miłosierdzia, nakazanych przez Kościół; nędznem — nędz-.nym, biedakom.

w. 34 ofiera Bogu tu: ofiara, datek na rzecz Kościoła.