Skanowanie 10 04 10 17 (15)
318 Część III. Współczesne prądy i kierunki pedagogiczne
nic powiedzieć ani o prawdzie, ani o racjonalności oprócz opisania znanych procedur uzasadniania, których danych (nasze) społeczeństwo używa w badanej sferze” - twierdzi Rorty6!i. Stąd każde wartościowanie, akceptowanie lub odrzucanie jest uprawomocnione na gruncie norm danej historycznej społeczności, a nie na gruncie „jakiegoś utopijnego porządku utopijnej racjonalności”69. W tych warunkach społeczeństwo żyje według swoich praw, lecz „nie kłopocze się ich utwierdzeniem” ,0.
Takie rozumowanie wynika u R. Rorty’ego z przekonania, że „amerykańskie społeczeństwo liberalne nie wymaga radykalnej zmiany”71. Uważa się on za „deweyowskiego reformatora w polityce”72, który „porzuca rewolucyjną retorykę emancypacji [...] na rzecz retoryki reformistycznej, dotyczącej zwiększonej tolerancji i zmniejszonego cierpienia” (bowiem jeśli mamy w umyśle jakąkolwiek Ideę, to nie jest to idea Emancypacji, lecz Tolerancji)77. Dla Rorty’ego „polityczny liberalizm pozostaje najlepszym jak dotąd sposobem myślenia o społeczeństwie i to takim, który nie potrzebuje jako swojej podstawy tradycyjnego racjonalizmu”74.
Przyznając się do dziedzictwa intelektualnego Deweya, Rorty pragnie chwalić - jako rzeczy bardzo dobre - demokrację parlamentarną i państwo dobrobytu, jednak nie na podstawie przekonania, że odpowiadają one naturze ludzkiej, że są najbardziej racjonalne lub zgodne z uniwersalnymi prawami moralnymi. U źródeł tego przeświadczenia leży wyłącznie porównanie z sugerowanymi, konkretnymi alternatywami. „My deweyowcy - pisze Rorty - mamy do opowiedzenia historię postępu”, dotyczącą dziejów Zachodu w ciągu ostatnich kilku wieków, która zawiera także pewne sugestie odnośnie do przyszłości.
„Lecz jeśli jesteśmy pytani o różnice kulturowe, o to, jak nasza historia odnosi się do Chińczyków lub Cashinohua, możemy odpowiedzieć jedynie, że - na podstawie wszystkiego, co wiemy - stosunki z tymi ludźmi mogą nam pomóc zmodyfikować nasze zachodnie idee, dotyczące odpowiedzi na pytanie, jakie instytucje mogą w najlepszy sposób ucieleśniać ducha zachodniego demokratycznego społeczeństwa”75.
Rorty nie jest jednak zainteresowany zachowaniem status ąm w społeczeńst wie amerykańskim. Preferując zmianę o charakterze reformistycznym, odrzuca przy
“ Ibidem, s. 183.
“ Ibidem, s. 187.
70 R. Rorty, Habermas i Lyoiard o postmodernizmie. „Colloąuia Communia” 1986, nr 4-5, s. 147-156.
71 R. Rorty, Edukacja i wyzwanie postnowoczesności. W: Spory o edukację. Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach. Z. Kwieciński, L. Witkowski (red.), Warszawa-Toruń 1993.
72 Ibidem.
71 R Rorty, Cosmopolitanism witkml emmicipation: a response to Lyoiard. W: Modernity and Uleniity, S. Lash, .1. Friedman (red.), (Word 1992, s. 61.
7,1 Liberalizm, lewica i mądrość powieści. Rozmawiają Richard Rorty i Lech Witkowski. W: Nieobecne dyskursy. Z. Kwieciński (red,), t. 3. Toruń 1993, s. 102.
75 R. Korty, (osniopoltmtusm , oj> ctl . s, 60.
tym - jako jej podstawę - to, co epistemologiczne lub metafizyczne; pragmatysta, jako zwolennik solidarności, „zestawia wartość działań ludzkich, biorąc pod uwagę to, co etyczne”71’. W krytycznym pragmatyzmie Rorty'ego pojęcie solidarności zastępuje „monopolistyczne” pojęcie obiektywności; przy czym solidarność wynika z doświadczenia w zakresie dzielenia „znaczących fonu życia” danej społeczności77. W przeciwieństwie do obiektywności, solidarność jest „plastyczna” i „otwarta na zmianę”78. Solidarność, odrzucając zasady uniwersalne, wynika z niezgody na krzywdę, a także ze współczucia dla ludzi bliskich79. Jak pisze Lech Witkowski, „konkretne jednostkowe cierpienia i ból stanowią przesłanki etycznej negacji okrucieństwa i kontekst dla postępu moralnego”80. Tak więc pragmatyści widząc społeczność jako „naszą raczej niż należącą do natury, ukształtowaną raczej niż odkrytą”, mówią nam. że „to, co ma znaczenie, to lojalność wobec innych istot ludzkich [...] a nie nadzieja, że sprawy potoczą się w jedynie słusznym kierunku”81.
Propagowana przez Rorty'ego koncepcja edukacji wynika logicznie z jego przekonań filozoficznych. Wychodzi on tu od krytyki prawicowych i lewicowych interpretacji edukacji, pisząc: gdy prawica mówi o edukacji, koncentruje się na pojęciu „prawdy”, gdy lewica - na pojęciu „wolności”. To, co prawica nazywa zwycięstwem rozumu, dla lewicy jest po prostu zwycięstwem akulturacji; to, co prawica określa jako cywilizowanie, lewica - jako alienowanie. Dla prawicy, jeśli posiadamy prawdę, wolność następuje automatycznie za nią, dla lewicy relacja ta jest odwrotna. O ile dla prawicy funkcją edukacji jest przekazywanie młodzieży słusznych wartości, o tyle dla lewicy — uświadamianie młodzieży, że powinna zanegować afienujący proces socjalizacji. Różnica między przedstawionymi intepretacjami wynika więc. zdaniem Rorty’ego, z odpowiedzi na pytanie, czy aktualny układ społeczno-ekonomiczny pozwala na urzeczywistnienie potencjału ludzi; czy socjalizacja do obowiązujących norm tworzy wolność, czy alienację82.
Rorty odrzuca przekonanie konserwatystów, że istnieje możliwość uzyskania dostępu do Prawdy i że celem edukacji powinno być kształtowanie „prawdziwej jaźni”. Akceptuje też twierdzenie radykałów, iż prawda zatroszczy się o samą siebie, jeśli zatroszczymy się o wolność; kwestionuje jednak przy tym przeświadczenie niektórych lewicowych intelektualistów, iż „prawdziwa jaźń” człowieka wyłonić się może po usunięciu represywnego oddziaływania społecznego83.
Cyt. za: C. H. Cherryholmes, op. cit., s. 183.
71 Por. K. Kolenda, Rony's Humanistic Pragmcuism, Philosophy Democratized, Gainesville 1990, s. 57-60.
78 Ibidem, s. 18.
71 S. Morawski. O postmodernizmie filozoficznym - pozornym, przyćmionym i właściwym. W: Obliczu postmoderny. Teoria i praktyka uczestnictwa w kulturz.e współczesnej, A. Zeidler-Janiszewska (red.J, Warszawa 1992, s. 25.
80 L. Witkowski, Homo Idiosincrańcus. Richard Rorty, czyli spór o (pojwagę ironii. W: Inspiracje postmodernistyczne w humanistyce, A. Jamroziakowa (red.), Poznań 1993, s. 24.
81 R. Bernstein, Varieties of PI urakism, „American Journal of Education^ 1987 (August), s. 519.
82 R. Rorty, Education Without Dogma, „Dissent” 1989 (Spring), s. 198-199.
81 Ibidem, s. 200.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Skanowanie 10 04 10 17 (14) 316 Część III. Współczesne prądy i kierunki pedagogiczne Tego typu konc
Skanowanie 10 04 10 17 (16) 320 Część III. Współczesne prądy i kierunki pedagogiczne Logicznie też,
58166 Skanowanie 10 04 10 17 (11) 310 Część III. Współczesne prądy i kierunki pedagogiczne weryfika
Skanowanie 10 04 10 17 (12) 312 Część III. Współczesne prądy i kierunki pedagogiczne • „ogólny wzór
52682 Skanowanie 10 04 10 17 (13) 314 Część III. Współczesne prądy i kierunki pedagogiczne narzucan
Skanowanie 10 04 10 17 (9) 306 Część III. Współczesne prądy i kierunki pedagogiczne tym nastąpił wy
Skanowanie 10 04 10 17 (10) 308 Część III. Współczesne prądy i kierunki pedagogiczne8.1. Pragmatyzm
więcej podobnych podstron