skanuj0006 (196)

4.1. Turystyka przyrodnicza jako integralna część turystyki zrównoważonej 83

nym przykładem są katastrofy budowlane związane z nadmiernym obciążeniem klifów; istotnym elementem jest również rozkład prądów morskich, który powinien być brany pod uwagę przy budowie przystani; ze względu na dynamikę systemu brzegowego często zdarza się, że zmiany wprowadzone w jednym miejscu ujawniają swoje negatywne oddziaływanie w innej części wybrzeża - z tego względu planowanie infrastruktury powinno dotyczyć skali o wiele szerszej, niż sama działka inwestora;

• przerywaniu korytarzy ekologicznych - strefa brzegowa jest często istotnym ciągiem komunikacyjnym dla zwierząt, którego integralność zaburzają w szczególności obiekty wielkokubaturowe, ogrodzone, niepowiązane z otaczającym ekosystemem; sam fakt objęcia strefy brzegowej ochroną prawną niekoniecznie przekłada się na zachowanie stanu środowiska, czego przykładem może być w Polsce zabudowa chronionego pasa leśno-wydmowego w Nadmorskim Parku Krajobrazowym [Kistowski i in. 2005];

• negatywnym oddziaływaniu na estetykę krajobrazu. Zlokalizowane nad brzegiem morskim obiekty hotelowe dużych rozmiarów zasłaniają widok na morze, będący istotnym atrybutem strefy nadmorskiej. Oddzielną kwestią są walory estetyczne samych obiektów.

Presja turystyczna w pasie wybrzeży morskich jest szczególnie silna w obrębie plaż, będących symbolem miejsca przeznaczonego do wypoczynku. Wiele działań podejmowanych w celu polepszenia jego jakości może negatywnie oddziaływać na środowisko. Wśród najpowszechniejszych wymienić należy:

• czyszczenie i grabienie plaż - niszczy słonorośla, pogarsza warunki życia wielu organizmów, ogranicza dostęp do pożywienia większych zwierząt;

• aktywność ludzi - straszy większe zwierzęta; szczególnie wiele badań poświęcono do tej pory żółwiom morskim, które z jednej strony są znaczącą atrakcją turystyczną, z drugiej zaś są często poszkodowane przez rozwój turystyki; jak wskazują C. Wilson i C. Tisdell [2001], sukces rozrodczy żółwi ogranicza już sama obecność ludzi na plaży bądź bliskość zabudowy wypoczynkowej (hałas straszy zwierzęta, jaja są narażone na przypadkowe zniszczenie); zagrożeniem jest też sztuczne oświetlenie (dezorientuje zwierzęta), pozostawione na plaży ślady samochodów terenowych (utrudniają przemieszczanie), sadzenie na plaży drzew (zmieniają strukturę piasku); podobne zagrożenia dotyczą również kolonii ptaków morskich, gdyż zbyt bliska i natarczywa obecność ludzi może negatywnie wpływać na ich rozrodczość, zagrożenie dla kolonii lęgowych stanowią też zwierzęta towarzyszące człowiekowi (np. psy);

• zmiany charakteru brzegu - w wielu miejscach na świecie powszechne jest poszerzanie istniejących plaż bądź budowa nowych z piasku pochodzącego nieraz z odległych źródeł; wiele plaż na Wyspach Kanaryjskich oraz słynna plaża przy hotelu „Carlton” w Cannes na Lazurowym Wybrzeżu to de facto fragment Sahary; jakkolwiek z punktu widzenia człowieka wydaje się, że takie działania mają więcej plusów niż minusów, niewątpliwie powstanie nowego ekosystemu musiało być poprzedzone zlikwidowaniem istniejącego wcześniej; świadomość znaczenia zmian wprowadzonych w ekosystemie przychodzi niekiedy zbyt późno, np. po tragicznym tsunami w Azji Południowo-Wschodniej organizacja UNEP opublikowała raport \After the tsunami. Rapid emironmental assessmeht 2004], w którym winą za znaczną część poniesionych w wyniku katastrofy strat obciąża branżę turystyczną, a ściśle rzecz biorąc masowe wycinanie lasów namorzyno-