sryle w archH2

lewa (= północna, a zatem w czasach wczesnochrześcijańskich zwrócona ku poganom) strona kościoła i ołtarza, po której odczytywało się słowa Ewangelii. Jest także nazywana stroną kobiet. Naprzeciw niej znajduje się —> strona epistoły.

6691 strop, zespół konstrukcyjny rozdzielający w pozio-mie kondygnacje budynku lub zamykający go od góry, stanowiący płaskie przekrycie wnętrza.

670] strotere: 1) kamienna belka w belkowaniu świątyni

754

729

737

786

greckiej, 19, 14*, 2) płaska dachówka grecka, 14*.

___67jJ strzecha budowlana, pierwotnie warsztat, później

490

161

76

458

wspólnota budowniczych i kamieniarzy pracujących przy wznoszeniu kościoła w średniowieczu (w Niemczech, Francji, Anglii Współdziałanie architekta, murarza i rzeźbiarza wyjaśnia wrażenie jednolitości katedr średniowiecznych. Z głównych strzech niemieckich w Strasburgu, Kolonii, Wiedniu, Ratyzbonie i Bernie oraz licznych mniejszych strzech im podlegających wywodzą się początki ,,wolnomularstwa” (wolność od ograniczeń cechowych!). Wraz ze schyłkiem budownictwa katedralnego w XV w. strzechy budowlane zostały stopniowo wyparte przez budowniczych cechowych i cechy. Zob. też 150.

6721 strzelnica, wąski otwór w murze obronnym z roz-

722

497

671

690

glifieniem po stronie wewnętrznej, pozwalającym na prowadzenie ostrzału z broni ręcznej z szerokim kątem pola rażenia, 305 n., 297*.

6731 studnia*, ujęcie wodne w obudowie, od czasów

341

357

116

313

antyku stanowi element architektoniczny, bogato dekorowany. Ważniejsze formy: nimfeum, 292* (gr. nymphai-

1

1

1

1

on), poświęcone nimfom, osiągające często wielkie rozmiary budowle rzymskie, stanowiące oprawę źródeł albo miejsc rozdziału wody płynącej z —> akweduktów*. W at-rium chrześcijańskiej —> bazyliki i wirydarzu —> klasztoru stała często fontanna z czaszą*. W gotyckiej fontannie

2,3

2,3

2,3

2,3

z trzonem* woda wypływa bokiem z bogato zdobionego postumentu (często z figurami i zwieńczeniem), trafiając do okrągłego albo wielokątnego basenu. Jako „piękny zdrój” fontanna taka stała na rynkach miast średniowiecznych. Renesans w Niemczech zachował formę fontanny z trzonem - teraz bez zwieńczenia, natomiast w krajach romańskich pierwszeństwo ma klasyczna forma fontanny z czaszą. W okresie baroku studnie chętnie dekorowano postaciami znanymi z antycznej mitologii morza: Posejdonem, trytonem, najadami, morskimi rumakami; w parkach budowano sztuki wodne z kaskadami i fontannami. Studnie wyciągowe, 299* (żuraw), 359* (kołowrót ręczny).

| 6741 stylobat, najwyższy stopień —> stereobatu (podstawy

757

747

744

782

świątyni antycznej), na którym stoją kolumny, 15*. 6751 stylos, trzon kolumny antycznej świątyni.

758

381

745

793

676; sudatorium. pomieszczenie do kąpieli parowej

759

749

746

794

w rzymskich —> termach.

6771 suppedaneum, podnóżek na —> krzyżu Chrystusa*.

760

750

747

795

67x1 supraporta (wł. = nad drzwiami), malowane lub

728

264

705

747

płaskorzeźbione pole dekoracyjne nad drzwiami. Barok, rokoko, klasycyzm, 324*, 477.*

6791 sygnaturka*, wysmukła wieżyczka (przeważnie

670

456

156

433

z drewna) na kalenicy dachu. Wprowadzona przez cyster-