P1040045

5. POMIARY WYMIARÓW WEWNĘTRZNYCH 5.1. WPROWADZENIE

Celem ćwiczenia jest poznanie metod pomiaru wewnętrznych powierzchni cylindrycznych i uzyskanie wiadomości praktycznych z obsługi przyrządów pomiarowych, a także utrwalenie metodyki oszacowania niepewności pomiarowych i doboru narzędzi pomiarowych.

Pojęcia podstawowe [1]

Metoda pomiarowa bezpośrednia — metoda pomiarowa, dzięki której wartość wielkości mierzonej otrzymuje się bezpośrednio, bez potrzeby wykonywania dodatkowych obliczeń opartych na zależności funkcyjnej wielkości mierzonej od innych wielkości.

Metoda pomiarowa różnicowa — metoda oparta na porównaniu wartości wielkości mierzonej z niewiele różniącą się od niej znaną wartością tej samej wielkości i pomiarze różnicy tych wartości.

Wynik pomiaru — wartość otrzymana po pomiarze.

Surowy wynik pomiaru — wynik pomiaru przed wyeliminowaniem błędów systematycznych.

Poprawka p — wartość wielkości, którą należy dodać do surowego wyniku pomiaru w celu usunięcia błędu systematycznego.

Niepewność pomiaru e_p — przedział wartości rozłożonych symetrycznie względem wyniku pomiaru, w którym (przedziale) z określonym prawdopodobieństwem jest zawarty błąd pomiaru. W warunkach przemysłowych najczęściej za niepewność pomiaru przyjmuje się podane przez firmę produkującą będące w użyciu narzędzie pomiarowe — błędy graniczne dopuszczalne u (narzędzia pomiarowego).

Błąd pomiaru — różnica między wartością otrzymaną w wyniku pomiaru a wartością prawdziwą wielkości mierzonej.

Błąd graniczny dopuszczalny u — określony zwykle przez producenta narzędzi na podstawie badań i przy uwzględnieniu wszystkich błędów składowych.

Błąd graniczny wierności (powtarzalności) wskazań — praktycznie największy rozrzut wskazań narzędzia pomiarowego.

Wywiior wewnętrzny - odległość elementów powierzchni, na zewnątrz których ich bezpośrednie otoczenie jest wypełnione materiałem.

Wymiar zaobserwowany - wymiar określony na podstawie pomiaru z ustaloną dokładnością. Niepewność pomiaru powinna stanowić małą część tolerancji mierzonego wymiaru.

Tolerancja - dopuszczalny obszar zmienności wymiaru.

5.2. METODY I NARZĘDZIA POMIAROWE

Pomiary wymiarów wewnętrznych powierzchni cylindrycznych można przeprowadzić za pomocą:

- przyrządów pomiarowych uniwersalnych (np. suwmiarek lub mikrometrów) bezpośrednio lub przy zastosowaniu specjalnych przystawek,

- przyrządów specjalnych, np. średnicówek mikrometiycznych lub średni-

cówek czujnikowych.

Ze względu na sposób realizacji pomiaru rozróżniamy metody.

- dotykowe: dwu- i trzystykowe, i bezdotykowe.

5.2.1. Pomiar średnicy otworu za pomocą płytek wzorcowych i wkładek walcowych

Pomiar średnicy otworu za pomocą płytek wzorcowych polega na dobraniu takiego wymiaru stosu płytek, aby szczęki wkładek płaskowalcowych (rys. 5.1)

B 2-a^^epi«t^C0W)'^Ch ■ ^plyHliill¹ ip™*

> ^J stos płytek wzorcowych, 4 - uchwyt