IMG15

582 V. Teoria opodatkowania

do innych dóbr konsumpcyjnych. Weź pod uwagę zarówno względy efektywności, jak i sprawiedliwości.

2. Przy progresywnej strukturze opodatkowania czynnikiem silnie różnicującym sytuację podatników jest to, czy dochody męża i żony są sumowane, czy też opodatkowane oddzielnie. Przeanalizuj wpływ sposobu traktowania rodziny przez system podatkowy na efektywność i sprawiedliwość.

3. Czy utylitaryzm istotnie implikuje konieczność progresywnego opodatkowania?

4. Rozważ sytuację człowieka, który stracił nogę, ale z protezą ma taką samą zdolność do zarobkowania jak przedtem. Jak jego obciążenie podatkowe powinno się różnić od opodatkowania podobnej osoby, która ma obie nogi:

a) przy założeniach utylitarystycznych,

b) przy funkcji dobrobytu społecznego Rawlsa,

c) jeśli uważasz, że właściwą podstawą wymiaru podatku jest zasada zdolności do zapłaty?

5. Rząd wprowadził wiele przepisów mających zagwarantować, że firmy nie wykorzystają nieświadomości (niepełnej informacji) konsumentów. Jak należałoby rozumieć istotę (nie istniejącego) prawa „o rzetelności podatkowej” [„truth in taxation”]?* Jakie mogłyby być zalety i problemy związane z takim prawem?

6. „Potrzeby, poza ochroną zdrowia, ludzi starszych zazwyczaj nie są aż tak duże, jak ludzi młodych mających dzieci na utrzymaniu. Jeśli zatem państwo zapewnia darmową opiekę medyczną dla ludzi starszych, to jednocześnie powinno obciążyć ich wyższymi stawkami podatku dochodowego”. Poddaj ocenie skutki takiego rozwiązania dla efektywności i sprawiedliwości (uwzględnij przy tym różne koncepcje sprawiedliwości).

7. Przyjmij, że podaż pracy zamężnych kobiet jest bardzo wrażliwa (elastyczna) na wysokość płacy po opodatkowaniu, podczas gdy podaż mężczyzn taka nie jest. Rząd proponuje zmniejszenie podatku od dochodu zamężnych kobiet o 5% i zwiększenie o 15% podatku od dochodów żonatych mężczyzn. Jak proponowana zmiana wpłynęłaby na całkowitą wielkość wpływów podatkowych? Jak wpłynęłaby ona na podział dochodów?

8. W pewnym stanie toczy się debata nad sposobem finansowania budowy drogi ewakuacyjnej oraz modernizacji mostu. Istnieją następujące możliwości: podwyższenie opłat za prawo jazdy, wprowadzenie osobistego podatku majątkowego od pojazdów silnikowych, opodatkowanie

• Jest to analogia do istniejących w Stanach Zjednoczonych przepisdw „o rzetelności kredytowej”, regulujących działalność bankową [truth in leming]'. Nakazują one bankom ujawnianie w umowach kredytowych pełnej informacji na temat wszystkich istotnych wa-ranków udzielonych pożyczek (przyp. R, R.)._ -

_eęści samochodowych (łącznie z oponami) i podwyższenie opodatkowania napojów alkoholowych i papierosów. Które z tych podatków odwołują się do osiąganych przez podatników korzyści, które są podatkami korekcyjnymi, a które można zaliczyć do obu kategorii? Które z tych podatków wywołują najmniejsze zniekształcenia?

9. Kwestie efektywności i sprawiedliwości są często ze sobą powiązane w złożony sposób. Wykorzystaj przedstawione w tekście sposoby podejścia do zasad opodatkowania w odpowiedzi na pytanie o celowość wprowadzenia:

a) podatku od benzyny,

b) dotacji do transportu publicznego,

c) zasady płacenia za zanieczyszczanie, zgodnie z którą sprawca zanieczyszczeń musi płacić za ich oczyszczenie (tak jak to jest w przypadku pralni chemicznych, które muszą zutylizować toksyczne odpady powstałe w wyniku stosowania przez nie chemikaliów).