IMG92
to mniej więcej tyle, że dążenia artystyczne skrystalizowane ||są dla odbiorców zrozumiale i zdolne wywołać prze-*1 natomiast dążenia artystyczne innych dziel są dla nich I^aozumiale, aęst° budzą opór i niezadowolenie lub przyjmowane są
obojętnie. . , . . . , ,
Fakt właściwego zrozumienia czy tez niezrozumienia dążeń artystycznych jest zjawiskiem społecznym. Odbiorca pojmuje lepiej takie dążenia fi odpowiadające im zjawiska artystyczne: styl, zasady kompozycji, sposoby obrazowania itd.), które mieszczą się w obrębie kon-Mrencji, norm i schematów utrwalonych w świadomości danego zbiorowiska, uznanych przez nie za estetycznie .wartośęiowe i złączonych z tradycją, natomiast nie rozomie lub rozumie niewłaściwie czy w sposób ograniczony dążenia pozostające w niezgodzie z utrwalonymi w jego środowisku nawykami estetycznymi i powszechnie1 przyjętą tradycją.
1 tak np. dla odbiorców z europejskiego kręgu cywilizacyjnego przez długie wieki niezrozumiale były konwencje sztuki pozaeuropejskiej (np. indyjskiej czy japońskiej), wyrosłe z zupełnie odmiennego kompleksu ddfwiidczeń kulturąlnych o odrębnej tradycji. Dopiero poznanie owej kultury, jej swoistości i odrębności pozwala odbiorcy europejskiemu wllóciwie zrozumieć konwencje tej sztuki, jej schematy i prawiła, daje mu możliwość właściwej percepcji estetycznej.
Zresztą fakt ograniczonego rozumienia dążeń artystycznych skrystalizowanych w dziele występuje nie tylko w odniesieniu do utworów powstałych w kręgu odmiennych kultur i cywilizacji. Obserwując np. sytuację współczesnej poezji polskiej, dostrzegamy, że pewien rodzaj twórczości, realizujący założenia awangardowe (w najszerszym tego słowa znaczeniu), dociera do odbiorców w bardzo wąskim zakresie, buda przy tym'wiele sprzeciwów i nieporozumień, które są następstwem tego, że dążenia artystyczne poetów awangardowych radykalnie odbiegają od przyzwyczajeń estetycznych uformowanych pod wpływem poezji tradycyjnej. O ile np. osadzona mocno w tradycjach liryki romantycznej poezja skamandrytów (Słonimskiego czy Tuwima) czy jej dzisiejsze (zresztą już bardzo nieliczne) kontynuacje odpowiadają na ogól przeciętnym możliwościom społecznego rozumienia, o tyle poezja awangardowa, tworząca nowe wzorce przeżyć, nowe modele liryczne i oparty na odmiennych zasadach nowy język poetycki, sposób obrazowania, typ metaforyki itd., dociera do stosunkowo niewielkiego kręgu czytelników. Można by powiedzieć, że w świadomości estetycznej odbiorców istnieje próg oddzielający sferę dążeń artystycznych już jak gdyby zaaprobowanych, zrozumiałych i bliskich, od sfery tych dążeń, które, nazbyt jeszcze odległe od utrwalonych przyzwyczajeń j gustów, nie mogą być w pełni zrozumiałe i przyjęte. Analogiczne zresztą zjawisko daje się zauważyć w innych rodzajach sztuki: w plastyce, w teatrze i muzyce.
\)1/ każdym określonym momencie historycznym i w każdym środowisku pewne rodzaje dążeń artystycznych pozostają — przynajmniej
jakiegoś czasu — poza obrębem możliwości społecznego rozu-jjtienia. Fakt ten ogranicza niewątpliwie stopień oddziaływania konkretnych utworów literackich w konkretnych okolicznościach socjalnych. Można tu mówić o estetycznych granicach wpływu dzieła literackiego.
Po czwarte — każdy Utwór literacki niesie ze sobą jakieś treści ideowe, odpowiada określonej postawie światopoglądowej czy filozoficznej. Dążeniem autora jest, aby zapatrywania i poglądy' zawarte jego dziele znalazły odbicie w postawie i mniemaniach odbiorców, jednakże wpływ zawartości ideowej utworu na świadomość czytelników jest zależny nie tylko od zamierzenia twórcy, ale również — j właściwie przede wszystkim — od nastawienia owych czytelników. Utwór wyrażający treści doktrynalnie religijne będzie funkcjonował w sposób ograniczony w kręgu odbiorców niewierzących i odwrotnie - utwór propagujący treści ateistyczne nie zostanie w pełni przyswojony u> środowisku religijnym. Dzieło głoszące konieczność pokory i uległości wobec przemocy zostanie odrzucone przez ludzi zbuntowanych przeciwko istniejącemu ładowi społecznemu, natomiast utwór rewolucyjny, nonkonformistyczny będzie przez nich przyjęty z aprobatą i jego treści iatwo przenikną do ich świadomości.
Należy poza tym pamiętać, że zawartość ideowa utworu ma w poważnej części charakter historyczny, wiąże się z określonymi poglądami, które później tracą swoją żywotność, często stają się wręcz anachroniczne, kiedy rozwój życia społecznego odbierze im ich dawny sens. Rzecz jasna, nie mają one potem zdolności kształtowania postawy odbiorców. Bywa i odwrotnie: ideologia dzieła Jiterackiego nie jest w pełni zrozumiała dla współczesnych, którzy ją bagatelizują albo odrzucają, natomiast staje się doniosła dopiero w późniejszych czasach i wtedy ujawnia się jej zdolność kształtowania poglądów. Często zdarza się, że ograniczony rptyw ideologiczny dzieła literackiego w danym środowisku i wdanym
30 ■ ''
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
30,31 Oznacza to mniej więcej tyle, że dążenia artystyczne skrystalizowane w jednych dziełach są dla
Rozdział 6. Rzut okiem na rynek, czyli indeksy giełdowe nikiem 50 411,82 punktu. Oznacza to mniej wi
IMG35 84 Pojęcie tekstu tyle, że umowność ta na tle innych, bardziej specjalnych „języków” przestaj
page0045 35 niem, zgoda; ale w tym sensie mniej więcej jak zlepione cząstki cementu i kamienia są pa
W surowcach naturalnych wiele metali występuje w małych stężeniach. Uzyskanie 5 gram złota (mniej wi
Cel ćwiczenia: Rozumienie pojęć: mniej, więcej, tyle samo
Mniej więcej tyle drzew TRZEBA WYCIĄĆ, ŻEBY POZYSKAĆ PAPIER NA WYDRUK KART DO GŁOSOWANIA W
rPolitechnika Śląska xD Dyplom tej uczelni jest wart na rynku pracy mniej więcej tyle co paszport Po
tpn 1 224892 01 ludomir Sawicki: hydrografia zikm polskich 275 dałoby to mniej więcej nizinnemu ch
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH 536 I 520 bardzo jeszcze nieokrzesani; lecz to dowodzi tylko tyle, że
9. Uprawdopodobnienie to mniej więcej: a: dowiedzenie 75 % pewne b: dowiedzen
Obraz7 uniwersalnie; co więcej, wskazał, że wszelkie odmiany! rozumienia są ostatecznie samorozumien
• Przy dekompozycji może okazać się, że niektóre cele cząstkowe są dla siebie: o Neutralne o
Raz jednak jeszcze należy podkreślić, że problem, jakie analizatory są dla poszczególnych cech przed
więcej podobnych podstron