IMG 1411271812

Leksykon prawidłowości psychologicznych 73

76. Niewykorzystywanie informacji o rozkładzie danych w populacji (base rates |P bias). Jest to błąd w (intuicyjnym) przewidywaniu przyszłych zdarzeń i polega H na tym, że ludzie nie doceniają ważnych źródeł informacji, takich jak znane już;

bo nabyte poprzez doświadczenie, prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzeń, H proporcje zjawiska w populacji czy główne tendencje w danej dziedzinie; prze-B| ceniają natomiast informacje dotyczące danego przypadku, to jest spostrzeganej mr osoby lub innego obiektu. W swym nielogicznym przewidywaniu opierają się na ■ przykład na podobieństwie między cechami spostrzeganego obiektu a cechami P jakiegoś konkretnego wyniku, często mało istotnego (Kahneman, Tversky, 1973). P Ludzie ignorują regułę Bayesa, pozwalającą określić prawdopodobieństwo, ■z jakim czynnik A jest warunkiem koniecznym zdarzenia X według wzoru: |)tjip(A/X) = p(X/A) x p(A)/p(X), gdzie p(A/X) to prawdopodobieństwo, że A to 11*: warunek konieczny X; p(X/A) to prawdopodobieństwo, że A to warunek wy-irśtarczający X, oraz p(A)/p(X) to rozkład zjawiska w populacji.

li Klasyczny eksperyment Kahnemana i Tversky’ego (1973) badający korzysta-nie z takich ważnych informacji dotyczył szacowania prawdopodobieństwa, żę 1 konkretna osoba reprezentuje określony zawód. Badanym podawano opisibó^ I hatera oraz informacje o tym, czy bohater pochodzi z grupy osób składających ■■ się głównie z inżynierów, czy też z grupy osób składających się głównie z praw-I ników. Badani mieli więc informacje z dwóch źródeł: dane o rozkładzie zawodu f w populacji (base ratę), na przykład 7096 inżynierów i 3096 prawników, oraz opis I osobowości postaci. Opis ów był stereotypowy albo dla zawodu prawnika, albo [. dla zawodu inżyniera. Badani nie doceniali informacji o rozkładzie występowania r zawodów w opisywanej grupie, lecz kierowali się informacją o osobowości oraz I przeceniali prawdopodobieństwo, że konkretna osoba jest przedstawicielem r zawodu, którego stereotyp uruchamiano w opisie osobowości, kiedy jednak ba-f dani nie otrzymali żadnych specyficznych, stereotypowych danych oioćenianej F postaci, wówczas właściwie szacowali ogólne prawdopodobieństwo. Z kolei gdy I podano im dodatkowe, niediagnostyczne informacje o postaci (na przykład, że ma 30 lat i jest inteligentna), ponownie nie doceniali wpływu informacji o rozkła-1 dzie w populacji. A oto inny przykład działania tego odchylenia od racjonalności: mimo, że aż 8096 nawet nieszczęśliwyofijg^imałżeństwie panów nie odchodzi od żon, to jednak kochanki żonatych mężczyzn wierzą, że w ich przypadku będzie inaczej, a swoją wiarę opierają na odosobnionych przykładach.

P7. Złudzenie gracza (gambler‘s fallacy, Nisbett, Ross, 1980; zob. p. 66) to innego rodzaju naruszanie zasad rachunku prawdopodobieństwa, zwane potocznie prawem serii. Jest to dość powszechne przeświadczenie, że po serii pewnych zdarzeń muszą pojawić się zdarzenia przeciwną,.na przykład po kilkakrotnej wygranej

IMG 1411271812

IMG 1411271812

IMG 1411271812

IMG 1411271812