IMG585 (3)

272 (De)Konstrukcje kobiecości

przychylny stosunek do marksizmu. Uważa raczej, że należy traktować go pragmatycznie, wykorzystując jego analizy, ale bez zbytniej czołobitności.

* W krytyce tej uznawano feminizm za wytwór burżuazyjny.

’ To właśnie kobiety z tych organizacji, masowo je opuszczając w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, zasiliły następnie szeregi feministek radykalnych. Na przykład Robin Morgan w tekście Demoniczny kochanek sugestywnie opisuje seksizm i mizoginizm w szeregach Nowej Lewicy. Ukazuje też zupełny brak troski o podjęcie istotnych dla kobiet spraw, takich jak gwałt, aborcja, seksualizm, opieka nad dziećmi. Jej opis odchodzenia od Nowej Lewicy to jakby symboliczna droga wielu jej podobnych, wywodzących się z organizacji lewicowych kobiet, u których powoli dojrzewała świadomość feministyczna. Patrz: Morgan 1982.

¹⁰ Ogromne zróżnicowanie postaw w obrębie feminizmu radykalnego oraz wielość poruszanych problemów powodują, że jest to nurt niezwykle trudny w zdefiniowaniu i ogólnym opisie.

¹¹ Brownmiller czyni przy tym wszystko, by uwagę skierować raczej na męską biologię (penis jako narzędzie zbrodni) i ją uczynić odpowiedzialną za kobieca opresję (gwałty). Jednak jest to broń obosieczna. Zwrócenie uwagi na ludzką anatomię jako przyczynę dominacji mężczyzn wobec kobiet może w równym stopniu służyć oskarżaniu mężczyzn, co ich usprawiedliwianiu („takimi stworzyła nas natura”), albo obciążaniu kobiet (jako podatnych na gwałt „z natury”).

^u Więcej na ten temat można znaleźć w książce Hester Eisenstein Con-temporary Feminist Thought (1983), poświęconej feminizmowi radykalnemu i jego rozwojowi.

¹³ Kwestia pornografii stała się przyczyną rozłamu w ruchu feministek radykalnych.

¹⁴ Również według Hester Eisenstein pewne teorie na temat płci kulturowej i seksualności formułowane w ramach feminizmu radykalnego utorowały drogę feminizmowi kulturowemu. Tu między innymi wymienia tendencję niektórych feministek radykalnych do obwiniania mężczyzn/ męskości, a nie relacji władzy, co nie tylko zaowocowało esencjalizmem, ale tez zniechęcało do konfrontacji drogą bezpośredniej walki z męską kulturą oraz tendencją do ucieczki i utopijnym budowaniem odrębnej kultury kobiecej (Eisenstein 1983).

u Adrienne Rich, autorka niezwykle popularnej w tamtym okresie książki o macierzyństwie, która też w jakiś sposób przyczyniła się do gloryfikacji macierzyństwa jako doświadczenia, przestrzega w dopisanym w 1986 roku wstępie przed idealizacją kobiet przez niektóre feministki. Jak zauważa: „Pod tym względem polityka niektórych pokojowych grup kobiecych, które celebrują macierzyństwo jako podstawę zaangażowania w działalność anty mili tamą, wzbudza moje wątpliwości. Nie postrzegam kobiety z dzieckiem ani jako bardziej moralnie wiarygodnej, ani bardziej moralnej od jakichś innych kobiet. Dziecko może być wykorzystane jako symboliczny dowód zaufania, sentymentalny przedmiot, oznaka prawości. Kwestionuję uproszczone przekonanie, że tylko «matki» z «wlasnymi dziećmi» troszczą się o przyszłość ludzkości" (Rich 2000, 29).

¹⁶ Odwołuję się tu do tytułu rozdziału „Woman: The One and the Many” z książki Elizabeth Spelman, w którym analizuje ona założenie jedności kobiet tkwiące u podstaw feministycznego mówienia w imieniu „wszystkich kobiet” na przykładzie między innymi Millet, Firestone czy Dały. Patrz: Spelman 1988.

¹⁷ Takim ogólnym modelem nie może być doświadczenie kobiety czarnej, co jasno ukazuje uprzywilejowaną pozycję kobiet białych.

Inne kobiety - problem wykluczenia mniejszości seksualnych w feminizmie

¹ Podobnie wyglądała sytuacja we Francji. Na przykład Marii-Jo Bonnet opisuje rozminięcie się oczekiwań lesbijskich działaczek z rzeczywistą działalnością Ruchu Wyzwolenia Kobiet. Patrz: Marie-Jo Bonnet 1997. Jednocześnie należy zaznaczyć, że to właśnie w feminizmie, szczególnie w naszym kraju, w porównaniu z zupełnym wykluczeniem z głównego nurtu kultury problematyki homoseksualizmu czy lesbianizmu, seksualność znajduje często zrozumienie. Można by powiedzieć, że chodzi tu bardziej o przemilczenie bądź też tolerancję opartą na przemilczeniu niektórych kwestii, które mogłyby zaszkodzić samemu ruchowi, niż o otwarte odrzucenie. Radicalesbians to lesbijska grupa założona w 1970 roku, której manifest zatytułowany The Woman-ldentified-Woman był jedną z pierwszych prób definiowania lesbianizmu w kategoriach politycznego, a nie seksualnego wyboru.