IMGC75 (3)

64 Metody nauczania i wychowania

fakt, że uwzględniają one w swoim przebiegu właściwości procesu poznawania ludzkiego odkryte przez psychologię poznawczą, a zwłaszcza zdobycze współczesnego funkcjonalizmu. Zgodnie z koncepcją funkcjonalną, człowiek jest istotą aktywną, wykonującą różnorodne czynności zewnętrzne (praktyczne) i myślowe po to, aby osiągnąć planowane cele⁶⁸. Czyli człowiek uczy się dzięki informacjom płynącym ze środowiska oraz informacjom zakodowanym uprzednio w pamięci. Oczywiście informacje te są jedynie materiałem, który jest przez człowieka przetwarzany w procesie myślenia, planowania działań, rozwiązywania problemów, kształtowania postaw. A zatem człowiek jest zorganizowaną jednostką, aktywnie uczestniczącą w konstruowaniu poznawanej rzeczywistości. Funkcjonalne ujmowanie procesu nauczania-uczenia się stwarza też odpowiednią perspektywę patrzenia na stosunki nauczyciel—uczeń. Model nauczyciela podającego wiedzę, a więc stosującego metody podające i transmisyjne „zastępuje nauczyciel — organizator sytuacji zadaniowych, w których uczeń pod jego kierunkiem, ale względnie samodzielnie rozwiązuje zadania poznawcze — poszukuje i dorabia się wiedzy i umiejętności, a jednocześnie rozwija całą swoją osobowość

Stąd to ogromne znaczenie metod poszukujących, aktywizujących, problemowych, zadaniowych, a więc takich, powtórzmy to raz jeszcze, które umożliwiają uczniom samodzielne poszukiwanie wiedzy w toku ich własnej, wielostronnej aktywności, wywołanej sytuacją zadaniową lub problemową.

W toku uczenia się przez odkrywanie występują różne rodzaje aktywności uczniów, co A. Jurkowski nazywa stopniem uczestnictwa w lekcji⁶⁹. Najczęściej wyróżnia się cztery podstawowe rodzaje aktywności, które współdecydują o efektywności uczenia się:

— aktywność percepcyjną,

— aktywność percepcyjno-motoryczną,

0-4’ aktywność umysłową,

— aktywność emocjonalno-motywacyjną.

Kozieledd J., Rozwiązywanie problemów. Warszawa 1969. ^w Jurkowski A., Rozwój umysłowy i aktywność poznawcza uczniów. Warszawa 1986, s. 121.