KLUCZE MOCY

Hf

|Si| iSlpsi fig i i'

Ustanawiając Piotra namiestnikiem, rządcą swojego królestwa, Chrystus udzielił mu władzy, zwanej przez teologów władzą kluczy (potestas cUwonim). To właśnie wyraża Jego skierowane do Piotra zdanie: „I tobie dam klucze królestwa niebieskiego: a cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie” (Mt 16,19). W Ewangelii św: Mateusza jest to zaledwie obietnica, zapowiedź władzy, której udzielenie Piotrowi wyraża dopiero trzykrotnie powtórzone w Ewangelii św. Jana wezwanie zmartwychwstałego Jezusa: „Paś baranki moje, (...) paś owce moje” (J 21,15-17). Władza ta oznacza nadaną zwierzchnikowi apostołów i jego następcom moc otwierania bądź zamykania za pośrednictwem ziemskiego Kościoła dostępu do królestwa niebieskiego. Insygnia Piotrowe są więc jak najściślej kluczami Domu Bożego.

Groźna symbolika kluczy, jaką wyraża to przesłanie, ma zatem sens dwoisty: zamykania i otwierania. Oznacza wprowadzenie, lecz wyrażać może także odrzucenie. Św. Piotr dzierży klucze, by wszyscy wierni, rozproszeni po świede. wiedzieli, że jeśli którykolwiek z nich w ten czy inny sposób oddzieli się od jedności wian: czyli od społeczności Piotrowej, nie dostąpi oczyszczenia z ciężaru swych grzechów i nie zasłuży na dopuszczenie przed bramy niebieskie.

Chrześcijańska symbolika kluczy wsparta została przez pozostałości mitologii rzymskiej, w której jeden z najstarszych bogów, Janus o dwu twarzach, a więc widzący zarówno rzeczy ziemskie, jak i boskie. przedstawiany był z parą kluczy do tajemnic obu światów: srebrnym i złotym. Od chrześcijan natomiast przejęli w VI wieku naszej ery znak klucza muzułmanie: islamskie wyznanie wiary, tzw. szahada (la ilaha iWAllah - nie ma bóstwa nad Allaha) wyobrażane bywa w formie klucza do raju, gdzie trzy składające się na nie słowa stanowią występy na piórze kinezą

Z DWOMA I TRZEMA KLUCZAMI

Pierwsze wizerunki św. Piotra z kluczami zjawiły się stosunkowo późno, bo w IV wieku naszej ery, rozpowszechniły się zaś dopiero w trzy wieki potem. W przeciwieństwie do współczesnego herbu papieskiego, na którym od czasów Leona XII (papież w latach 1823-1829) widnieje tiara (potrójna korona snwerena władców ziemskich, duchownego zwierzchnika świata oraz wikariusza Chrystusowego) i tylko dwa klucze - apostoł przedstawiany był często aż z trzema kluczami. W dawnych wiekach tłumaczono zwykle, iż wyobrażają one wszechmoc na ziemi, w niebie i w piekle. Dziś ich sens teologiczny ujmuje się w ten sposób, że pierwszy to Klucz Władzy, symbolizujący Świętą Trójcę, drugi - to Klucz Doskonałości, czyli atrybut Chrystusa (gdyż

^ Jego ludzka natura stanowi atrybut Boskości), trzeci I Kluczowy fragment zaś - to Klucz Urzędu, jedyny powierzony Kościoło- I fresku Perugina wi i służebny wobec dwu poprzednich, z Kaplicy Sykstyńskiej

KLUCZE PAPIESKIE

W odróżnieniu od herbów świeckich herb papieski j ma znaczenie dwojakie: heraldyczne i teologiczne, i W heraldyce udzielona przez Chrystusa św. Piotro- I wi władza przyjmuje kształt dwu kluczy podobnych I do tych, jakie nosił Janus: srebrnego i złotego. Od I czasów średniowiecza oznaczają one podwójny sens I władzy papieskiej: świecką władzę suwerena (kró- I lewską) oraz władzę duchowną Jak mówi w „Boskiej I komedii” Dante, obie te władze wspierają się wza- 1 jem, gdyż wspólny ich cel stanowi złączenie raju nie- I bieskiego z rajem ziemskim.

Teologowie natomiast widzą w tych kluczach dwa I wymiary władzy kapłańskiej papieża: władzę pozna- j nia grzechu oraz władzę sądowniczą Chiystusa. Stąd I klucz srebrny wyraża władzę ekskomuniki, zaś zło- I ty - władzę rozgrzeszania.

Klucze papieskie mają też wreszcie sens, jeśli I można tak rzec, polityczny. Złoty wyrażać ma sta- I ranne rządy (stąd z takim kluczem przedstawiana I bywa zapobiegliwa ewangeliczna Marta z Betanii), j srebrny natomiast - rozwagę i dyskrecję. W tym zna- I czeniu widniały one na strojach zniesionego przez I ^ Jana XXIII watykańskiego korpusu honorowego I Osobisty herb szambelanów papieskich, wyhaftowane - jak naka- I Jana Pawia li zywał zwyczaj, przyjęty na dworach panujących - w I dość zaskakującym miejscu: po lewej stronie fraka, I na wysokości biodra.

STRONA, KSIĘGA XIV