Jan Wladyslaw�wid4

W tych swoich poglądach na rolę szkoły Dawid był konsekwentnym zwolennikiem poglądów socjaldemokracji polskiej, według których celem zasadniczym było zburzenie ustroju społecznego, hamującego wolność i postęp. Jednocześnie, co nie bez słuszności podkreśla Z. Denelówna¹³, można te poglądy Dawida wytłumaczyć częściowo i tym, że ówczesne szkolnictwo w Polsce, pozostając w rękach zaborcy i mając na względzie głównie cele wynaradawiające, spotykało się z ogólną niechęcią społeczeństwa polskiego.

Poglądy Dawida na treść nauczania szkolnego są do dziś równie aktualne, jak dalekie od pełnej realizacji. Stroniąc od wszelkiego ekstremizmu, usiłuje w nich Dawid zespolić to, co było słuszne w różnych kierunkach wykształcenia ogólnego, jak encyklopedyzm, utylitaryzm lub formalizm dydaktyczny, oraz przeciwstawić się temu, co było w nich przesadne i niebezpieczne.

Jeśli chodzi o problem doboru wiedzy dla potrzeb nauczania szkolnego, Dawid kategorycznie przeciwstawiał się przeciążaniu uczniów wiedzą o charakterze encyklopedycznym, lecz jednocześnie tak samo zdecydowanie bronił zasady systematyczności w doborze wiedzy. Uznając za podstawę wykształcenia opanowanie wiadomości i technicznych środków, wspólnych największej liczbie praktycznych i teoretycznych zadań życiowych, do głównych przedmiotów zapewniających opanowanie tych środków zaliczał język ojczysty, języki obce i matematykę. Wiadomościom z dziedziny przyrody, historii lub techniki przyznawał znaczenie mniej zasadnicze, a to ze względu na ich ustawiczną zmienność, przede wszystkim pod wpływem postępu w dziedzinie nauki i techniki.

Nawet najlepiej ułożony program stwarza niebezpieczeństwo dezintegracji treści dydaktycznych, dlatego Dawid z dużą siłą podkreślał znaczenie systematyczności w nauczaniu. Oto jego wypowiedź na ten temat: „Nauka każda, jakkolwiek niedoskonała, przedstawia zawsze pewną całość, s y s t e m a t faktów i prawd z sobą powiązanych, i jakkolwiek byśmy ją upraszczali i do potrzeb szkoły przykrawali, zawsze jednak zmierzać musimy do tego, ażeby w umyśle ucznia utworzyć systematyczną całość”¹⁴.

Jednakże te związki w obrębie jednego przedmiotu nie zapobiegają niebezpieczeństwu dezintegracji. Obok nich równie ważną rolę spełniają związki między przedmiotami. Rozumiał to dobrze Dawid, pisząc w Nauce o rzeczach co następuje: „Dążeniem współczesnej dydaktyki jest za pomocą tak zwanej koncentracji między przedmiotami, różnymi nawet z natury, jak: historia, geografia, literatura, związki ustanawiać tak, iżby w umyśle wychowańca wytworzyć wiedzę jednolitą; czyż wbrew temu rozrywać będziemy i te naturalne związki, jakie istnieją w obrębie nauk pojedynczych, roz-członkowując je na odrębne przedmioty szkolne? Tym mniej zalecić się to może, iż w organizmie każdej nauki jedne fakty i prawdy wyjaśniają i ułatwiają zrozumienie drugich, prawdy nowe wyprowadzają się z dawniejszych, fakty podstawowe i elementarne służą do zrozumienia następnych — zawsze jednak w przypuszczeniu, iż związek jednych z drugimi dość jest widoczny i bezpośredni. A to niemożliwe będzie, gdy fakty i pojęcia podstawowe — wyrwane będąc z całokształtu, który mają podtrzymywać i rozjaśniać — udzielone /ostaną w przedmiocie odrębnym na rok lub dwa lata przedtem"¹⁵.

Stanowisko to jest słuszne, choć sam termin „koncentracja” budzi zastrzeżenia. Herbartyści używali go w innym znaczeniu. Mówili oni o koncentracji jako o ześrodkowaniu nauki szkolnej dookoła pewnego materiału lub przedmiotu, który miał spełniać rolę przewodnią. Dla Zillera na przykład tym przedmiotem była — ze względu na moralno--religijny cel nauki szkolnej — historia Starego i Nowego Testamentu. Dawid używał słowa „koncentracja” w znaczeniu korelacji. Termin „korelacja” nie był znany w czasie, gdy Dawid pisał Naukę o rzeczach. Zastosował go później J. Dewey, a za nim P. Barth, rozumiejąc przez korelację współzależność przedmiotów nauczania, polegającą na tym, że uzupełniają się nawzajem lub nasuwają sposobność do pożytecznych zestawień, porównań, zastosowań i ćwiczeń¹⁶.

Przeciwstawiając się encyklopedyzmowi w zakresie doboru wiedzy, jednocześnie mocno akcentował Dawid znaczenie praktycznego przygotowania uczniów do czekających ich zadań życiowych. To praktyczne przygotowanie miało być powiązane nierozłącznie z teoretycznym, właściwe bowiem przysposobienie do życia mogą, zdaniem Dawida, zapewnić te wiadomości i techniczne środki, które są „wspólne największej liczbie teoretycznych i praktycznych zadań życiowych”¹⁷. Ponieważ w skład tych zadań wchodzi praca wytwórcza, Dawid uważał pracę ręczną za jeden z ważnych elementów wykształcenia ogólnego. Jednakże zdecydowanie przeciwstawiał się idei oparcia całego nauczania na pracy produkcyjnej, był bowiem przeciwnikiem utylitaryzmu dydaktycznego.

3 — Wizerunki sławnych... 33

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Dr Hubert Kaczmarczyk* Streszczenie: Artykuł omawia poglądy przedstawicieli Szkoły Austriackiej na r
skanuj0096 (12) 196 AKSJOLOGIA ETYCZNA czych różnic dzielących tych dwu filozofów ich pogląd na wart
IMGg91 (4) li mm zda z tych warstw pełni odpowiednią rolę. *    Wewnętrzna warstwa ze
61038 JAN PAWEŁ II PIELGRZYMKI DO POLSKI 11 stowarzyszeń i wypowiadania swoich poglądów, wreszcie o
konspekt (3) o tym, co dobre i złe, i na tej drodze osiągnąć cnotę. Nie zapisywał swoich poglądów, z
Ewolucja poglądów na rolę marketingu w
Ewolucja poglądów na rolę marketingu w przedsiębiorstwie (cd.) I
Ewolucja poglądów na rolę marketingu w przedsiębiorstwie (cd.) Produkcja
Ewolucja poglądów na rolę marketingu w przedsiębiorstwie (cd.) Dlaczego wzrasta zainteresowanie
Ewolucja poglądów na rolę marketingu w przedsiębiorstwie (cd.) Marketing pomaga firmie: >
pokonania tych barier. Firmy na swoich łatwych do nawigacji stronach internetowych powinny publikowa
DSCF1114 OBRA* *VDA ci rolę zasadniczą i to ber wątpieniu było wyrazem poglądów poety na rolę Żydów
JAN PAWEŁ II PIELGRZYMKI DO POLSKI 11 stowarzyszeń i wypowiadania swoich poglądów, wreszcie o prawi
odpowiada za swoich funkcjonariuszy na zasadzie ryzyka za zawinione działanie tych osób, czyli zawin

więcej podobnych podstron