PROPORCJE

ZASTOSOWANIE -* tD

Proporcje wymiarów narożnika

późniejsza

widownia

2    wcześniejsza widownia

3    orchestra

4    budynek sceny

5    boczne przejście

6    mur oporowy

©szczytowego w świątyni doryckiej, oparte na złotym podziale. Wg Moessela -»

©

kwadrat

podstaw.

T

kwadrat ze świętego podziału

Święty podział. Budowle w Ostii

©

Teatr w Epidauros

Zastosowanie związków geometrycznych i relacji wymiarowych według wyżej podanych zasad opisuje Witruwiusz. Z jego analiz wynika, że np. rzymski teatr jest zbudowany na czterokrotnie obróconym trójkącie -> ©, a grecki teatr - na trzykrotnie obróconym kwadracie -» © Obydwie budowle mają kształt dwuna-stokąta, co daje się odczytać przez wejścia schodowe. Moessel pragnie udowodnić, że proporcje wymiarowe są oparte na złotym podziale -> ©, chociaż jest to nieprawdopodobne —> ©. Jedyny grecki teatr, którego rzut oparty jest na pięciokącie, znajduje się w Epidauros ->©. W niedawno odkopanym zespole domów mieszkalnych w Ostii, starożytnym porcie Rzymu, rozpoznano zasadę kompozycyjną związaną ze świętym podziałem. Zasada ta opiera się na podziale na pół przekątnej kwadratu. Łącząc punkty, w których łuki o promieniu V2/2 przecinają się z bokami kwadratu, otrzymuje się dziewięciopolową siatkę. Środkowy kwadrat nazwano kwadratem świętego podziału. Łuk AB różni się o ok. 0,6% od długości przekątnej CD połowy kwadratu. Dlatego święty podział jest przybliżoną metodą rozwiązania problemu kwadratury koła ©- ® Cały zespół prac dotyczących budowli, od planu sytuacyjnego po uformowanie detali, został zrealizowany na podstawie tych proporcji.

Palladio w swych „Czterech księgach o architekturze” podaje geometryczny klucz do kompozycji stosowanych w projektach, który opiera się na założeniu pitagorejskim. Wykorzystuje w projektach swych budowli relacje między figurami (koło, trójkąt, kwadrat itd.) oraz zasady harmonii ©i©

Przejrzyste reguły kształtowania budowli oparte na prawach proporcji zostały sformułowane w kulturach Wschodu    I tak

Hindusi w „Manasara”, Chińczycy w systemie modulacji „Tou-kou”, ale przede wszystkim Japończycy w metodzie „Kiwariho” -» BOL, stworzyli systematykę zapewniającą kształtowanie budowli racjonalne i ekonomiczne, zgodne z tradycją.

W XVIII w. i później nad koordynację harmoniczną przedkłada się koordynację addytywną -> © Na niej został oparty system oktametryczny. Dopiero po wprowadzeniu koordynacji modularnej powraca zrozumienie znaczenia proporcji i harmonii wymiarowej -> © i © Informacje o systemach koordynacji, a w szczególności koordynacji wymiarowej -> str. 56.

(7) Rzut ogólny

Japoński skarbiec

©

Mozaika podłogowa w domu

w Ostii

©

R^zut budynku biurowego BMW w Monachium

Klucz geometryczny do kompozycji willi palladiańskich

Oparty na 8-kącie system koordyna-cyjny dla podpór z czworokąta po-(j4) dzielonego na grupy po 6 elementów elewacyjnych. 48-kąt wyprowadzony z trójkąta —» (]3)