Obraz (9)

196 Dziecko jako naukowiec: Piagetowska teoria rozwoju poznawczego

Jacqueline [1V2 roku] miata przed sobą trzy zasłony A, B i Q (beret, chusteczkę i kurteczkę). Ukryłem małą kredkę w ręku, mówiąc „A kuku, kredka." Trzymałem zamkniętą dłoń przed nią i wkładałem ją kolejno pod A, pod B i pod C (zostawiłem kredkę pod C) i za każdym razem wyciągałem zamkniętą doń, powtarzając „A kuku, kredka." Jacqueline poszukała od razu pod C, znalazła i roześmiała się.

Jacqueline wiedziała zatem, że przedmiot nadal istniał w dłoni ojca przez cały okres niewidzialnych przemieszczeń, a zatem na podstawie obrazu umysłowego zdołała odgadnąć, gdzie został położony. I to dopiero jest ostatni etap, który Piaget uważa za dowód istnienia pełniej stałości przedmiotu.

|

Stadium przedoperacyjne

Zmiany zachodzące w obrębie zdolności poznawczych dzieci pod koniec 2. r. ż. są przeogromne, gdyż wtedy dziecko staje się zdolne do angażowania się w-my; sienie symboliczne i nie musi ograniczać się tylko do rzeczywistości typu „tu i teraz”. A symbol to słowo lub wyobrażenie zastępujące coś innego; świadczą o tym następujące obserwacje Piageta:

W wieku 21 miesięcy Jacąueline zobaczyła muszlę i powiedziała „kubeczek”, po czym podniosła ją i udawała, że pije. ... Następnego dnia zobaczyła tę samą muszelkę i powiedziała „szklanka”, potem „kubeczek”, następnie „kapelusz”, a na koniec „łódka na wodzie”. Trzy dni później wzięła pudełko i zaczęła nim przesuwać w tę i z powrotem mówiąc „samochodzik”.

(Piaget, 1953)

Obserwując kolejne etapy zabawy Piaget potrafił wykazać, że pod koniec 2. r. ż. pojawia się nowy pod względem jakościowym rodzaj funkcjonowania psychicznego. Zamiast angażować się tylko w czynności sensoryczno-motoryczne (potrzaskiwanie, pukanie, ssanie, rzucanie), dzieci podejmują zabawy z wyobraźni: lalki dostają pić z pustych kubeczków, kawałek papieru staje się prześcieradłem, a szmatka królewskim płaszczem. Zatem dziecko staje się zdolne do myślenia opartego na reprezentacjach, które umożliwiają mu umysłowe manipulowanie obrazami przedmiotów, reprezentowanie przedmiotów i osób słowami, a stworzony dzięki fantazji świat może być różny od rzeczywistości. Zamiast bezpośrednich kontaktów z otoczeniem, dziecko może korzystać z reprezentacji umysłowych tegoż otoczenia i kontaktować się z nimi.

Mimo to sposób myślenia dzieci na tym etapie nadal bardzo różni się od myślenia dorosłych. Piaget podkreślił to, decydując się na określenie tego stadium mianem „przedoperacyjnego”. Operacja, to zdaniem Piageta, uwewnętrznione

działanie, dzięki któremu docierającymi z otoczenia informacjami można manipulować według indywidualnego uznania. Na przykład, dodawanie trzech rzeczy

do pięciu jest operacją umysłową, inną jest porządkowanie przed- _

miotów według wielkości, a jeszcze inną zaklasyfikowanie różnych Operacja to w teorii stworzeń jako muchy, słonie, psy, koty do jednej kategorii zwierząt. Piageta każda Piaget ujmował rozwój intelektualny jako proces zależny od przyswajania różnych operacji. Niestety, ponieważ by tego dokonać konieczna jest zdolność myślenia na poziomie symbolicznym, dzieci w stadium przedoperacyjnym są poniekąd upośledzone, jeśli chodzi

0    możliwość korzystania z operacji umysłowych, a to z powodu cech charakteryzujących ich myślenie, takich mianowicie, jak: egocentryzm, animizm, sztywność

1    rozumowanie przedlogiczne. Zilustrujemy każdą z nich opierając się na obserwacjach i eksperymentach Piageta.

Egocentryzm

"Dotyczy on tendencji do spostrzegania świata wyłącznie z własnej perspektywy. W rozumieniu proponowanym przez Piageta nie jest to określenie obraźliwe i nie ma nic wspólnego z samolubnością. Oznacza raczej naturalną niezdolność dziecka do zrozumienia, że inni mogą spostrzegać rzeczy z innego punktu widzenia. Piaget zilustrował to swoim klasycznym krajobrazem z trzema górami (zob. ryc. 6.1), tj. sytuacją, w której dzieci siadają przed kartonową makietą trzech gór o różnym kształcie i wielkości. Następnie pokazuje się im zdjęcia modelu zrobione pod różnym kątem i prosi o wskazanie zdjęcia pasującego do tego, co widzą. Z tym większość przedszkolaków raczej nie ma problemów. Następnie w innym końcu makiety umieszczona zostaje figurka i zadaniem dzieci jest wskazanie fotografii przedstawiającej jej punkt widzenia. Większość dzieci wówczas znów wskaże zdjęcie przedstawiające ich własny punkt wadzenia.

Zdaniem Piageta, jest to wyraźny dowód egocentryzmu, tj. niezdolności małych dzieci do oderwania się od własnej perspektywy i zrozumienia, że inni potrafią spostrzegać tę samą sytuację w inny sposób. Jak za chwilę przekonamy się, inni badacze nie do końca potwierdzili te obserwacje. Mimo to, zdaniem Piageta, egocentryzm stanowi wszechobecną tendencję, którą można zaobserwować w wielu sferach zachowania małych dzieci. Zapytajmy, na przykład, małe dziecko, czy ma brata i jeśli odpowie „tak” zapytajmy, czy ten brat ma rodzeństwo, a wtedy prawdopodobnie usłyszymy, że „nie”. W tym przypadku znów widzimy brak zdolności dziecka do odstąpienia od własnej perspektywy, co z pewnością ma wpływ na zdolność do myślenia relacyjnego. Tę samą tendencję dostrzegamy w dziecięcych rozmowach, które przyjmują często formę kolektywnych monologów, w których dziecko A wyraża jakieś zdanie, po czym dziecko B wygłasza także jakieś zdanie na zupełnie inny temat, co wcale nie stanowi odpowiedzi dziecku A itd. W rzeczywistości nie dochodzi "między nimi do prawdziwej komunikacji, bo żadne

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
14547 Obraz (2) 182 Dziecko jako naukowiec: Piagetowska teoria rozwoju poznawczego Poznanie wiąże si
71897 Obraz (3) 184 Dziecko jako naukowiec: Piagetowska teoria rozwoju poznawczego 184 Dziecko jako
Obraz (5) 188 Dziecko jako naukowiec: Piagetowska teoria rozwoju poznawczego TABELA 6.2_ Definicje n
Obraz (8) 194 Dziecko jako naukowiec: Piagetowska teoria rozwoju poznawczego natomiast, nadal usiłow
88650 Obraz (6) 190 Dziecko jako naukowiec: Piagetowska teoria rozwoju poznawczego Stadia rozwoju
17567 Obraz (12) 202 Dziecko jako naukowiec: Piagetowska teoria rozwoju poznawczego Eksperyment bada

więcej podobnych podstron