P1120467 resize

338 MAREK OB)Ł

duże, garnkowa to popielnice, często o wyodrębnionych brzegach. Niektóre x grobów były nakryte dużymi naczyniami Woszo waty mi. Podobnie Jak i w Małusach Wielkich wyroby metalowe nie przyniosły tu bardziej konkretnych uściśleń chronologicznych. Ze względu jednak na występowanie dużych gamkowatych popielnic i zwyczaj nakrywania niektórych grobów naczyniami kloszowatymi, możemy z dużym prawdopodobieństwem także przynajmniej część grobów z cmentarzyska w Kuśmierkach wiązać z okresem lateńskim.

Można śmiało sądzić, że trzy wymienione tu cmentarzyska: w Ziemię-jdcach. paw. Gliwice, oraz w Kuśmierkach 1 Małusach Wielkich, pow. Częstochowa, reprezentują schyłkową fazę grupy górnośląsko-małopoł-sklej kultury łużyckiej. Prawdopodobnie współczesne groby występowały na jeszcze jednym cmentarzysku, w Jamnie, pow. Częstochowa". Faza ta rozwijała się u schyłku okresu halsztackiego i w początkach okresu lateńskiego we wschodniej części Górnego Śląska i na zachodnich peryferiach Małopolski, na terenie zajmowanym dawniej przez podgrupę czę-stochowsko-gliwlcką grupy górnośląsko-malopolskiej. Tereny te nie zostały objęte przez kulturę pomorską. Nie dotarły tu także wpływy kultury celtyckiej. Niestety brak lepiej datujących wyznaczników nie pozwala na razie na ustalenie, jak daleko w głąb okresu lateńskiego przetrwała tu schyłkowa faza miejscowej odmiany kultury łużyckiej.

IX

Odrębne zupełnie zagadnienie stanowi problem osadnictwa schyłkowo-łużyddego w południowej części zachodniej Małopolski. W polskiej literaturze archeologicznej pojawiło się określenie fazy łużycko-pomorskiej (dawniej fazy łużycko-skrzynkowej) w odniesieniu do materiałów z szeregu stanowisk zgrupowanych w okolicach Krakowa. Termin ten wprowadził R. Jamka w stosunku do materiałów odkrytych na grodzisku w Piekarach, pow. Kraków", i datowanych przez niego na okres lateński. Do fazy łużycko-pomorskiej obok osady w Piekarach R. Jamka zaliczył też materiały ze stanowisk w Biskupicach i Kobylanach w powiecie krakowskim".

■ J. Prokopowicz. Cmentarzysko kultury łużyckiej 10 Jamnie, pow. Częstochowo imateriały z badań w latach 1960-1961), „Materiały Archeologiczne", t. 4: IMS. tabL VII.

^M R. Jamka, Osada wczesnolateńska na grodzisku w Piekarach to potu. krakowskim, „Z otchłani wieków", t, 7: 1932, >. 87; tenże, Piekary w czatach przedhistorycznych, [w:] Badania wykopaliskowe w Piekarach 10 powiecie krokowskim, „Pracę Prehistoryczne", nr 2, Kraków 1039,1.12-16.

Jamka, Piekary.* s. 16.

Określenie faza łużycko-pomorska przyjęło «k i mianem tym zaczęto określać materiały z szeregu osad badanych w latach powojennych w okolicach Krakowa. Do ważniejszych obiektów zaliczanych do niej należą Biskupice, pow. Kraków**. Podleźć, pow. Kraków (d. pow. Bochnia)”. i Tyniec, pow. Kraków*. Na wszystkich tych stanowiskach, a takie na innych podobnych obiektach, występowały w materiale ceramicznym charakterystyczne gliniane naczyńka kieliszkówate na wyodrębnionej podstawce-nóżce. Naczyńka te. zaszeregowane przez S. Noska* do kultury pomorskiej, uważał J. Potocki za typ przewodni właśnie dla owej fazy łużycko-pomorskiej, zaliczanej przez niego do tak zwanego „pod-okresu pi erwotnola żeńskiego”**.

Nowsze prace badawcze nie potwierdziły słuszności poglądów S. Noska ani J. Potockiego. Wspomniane powyżej naczyńka kieliszkowate. licznie występujące w osadach podkrakowskich z wczesnej epoki żelaza, okazały się wyrobami związanymi z procesem produkcji soli z miejscowych solanek*¹ przez ludność późnej kultury łużyckiej. Naczyńka te mają szersze niż sądzono poprzednio, ramy chronologiczne i trudno traktować je jako zabytki przewodnie dla wczesnej (czy ewentualnie i środkowej) fazy okresu lateńskiego. Osady określane dotąd mianem typu łużycko-pomor-akiego także nie są jednolite pod względem chronologicznym i bynajmniej nie pochodzą wszystkie z początków okresu lateńskiego. Potwierdzają to wyniki nowszych badań prowadzonych zarówno w Biskupicach**, jak i w Tyńcu**.

Jest Jednak w dalszym ciągu bardzo prawdopodobne, że w okolicach Krakowa, zwłaszcza na prawym brzegu Wisły, ludność miejscowej od-

“ „Z otchłani wieków", t. 21: 1951, s. 72; M. G edl. Kulturo fażycko, [w:| Pradzieje powiatu krakowskiego, t. II, „Prace Archeologiczne", t. 2. Kraków 1*61.i 48-49; A. Kunysz, Kultura pomorska, |w:] Pradzieje powiatu krokoutkkfo, t n. „Prace Archeologiczne", t. 2, Kraków 1961, s. 101-102. 107.

*    A. Żaki, Pod!*że, otchłani wieków", t. 23: 1953, s. 101; J. Potocki, Badania stanowiska I w Podlężu. pow. Kraków, w 1964 roku, „Sprawozdania Archeologiczne". Ł 18: 1966, s. 153-160.

*G. Lcńczyk, Badania wykopaliskowe u> Tyńcu to latach 1948-51, JStudta Wczesnośredniowieczne", t. 3: 1956, s. 260-270; tenże, Wyniki dotychczasowych badań na Tyńcu, pow. Kraków, „Materiały Starożytne”, L 1: 1956, s. 7-49.

*    S. Nosek, Kultura grobów skrzynkowych i podłeloazotoych to Pobce południowo-zachodniej, „Prace Prehistoryczne”, nr 3. Kraków 1946, a. 18-17. tabL XX. 15. 18. 18.

“ Potocki, op. cit., a. 157.

*    M. G c d 1, Wyniki wstępnych badań wykopaliskowych to Biskupicach, pow. Kraków, „Sprawozdania Archeologiczne", i. 19: 1967, a 65; A Jodłowski. Pradzieje Wieliczki i okolicy. Iw:] Studia i materiały do dziejów żup solnych to Polsce, t- 2, Wieliczka 1968, s. 90-93.

** O edl, op. cif., a. 61-67.

" Wożniak, op. cit., s. 191 i przypis 22.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
P1120447 resize 338 338 Tabela 1 SjrtttacJm kulturowa w okresie halastaelclm f Stulecia .przed
P1120448 resize W9540 MAREK ODI. Ni podstawić materiału 8rchtota
P1120453 resize 312 MAREK OBM. przez kulturę łużycką znalazła się we wczesnym okresie lateńskim w ob
P1120417 resize ■w ■TV,/0 ^eler“‘UrW przede Jednak wsiy- jednak
P1120449 resize 343 343 MAREK GEDL ZANIK KULTURY ŁUŻYCKIEJ NA COtMYM iLASKU 1. Bogucice, pow. Opole
19933 P1120405 resize r^iniają aa<; one obrządkiem i stosunkowo bogatszym wyposażeniem**. Odnośni
P1120405 resize r^iniają aa<; one obrządkiem i stosunkowo bogatszym wyposażeniem**. Odnośnie do f

więcej podobnych podstron