PICT5888
postępowanie badawcze zgodne z owym postulatem jedynie w stopniu przybliżonym (prawdopodobnym). Wprawdzie pomniejsza to wiarygodność badan eksperymentalnych. ale z pewnością nic jest w stanic podważyć lub całkowicie przekreślić ich wartości poznawczej. Istnieją przecież realne możliwości dobom grup eksperymentalnych i kontrolnych, pozwalających na porównawcze ich traktowanie. chociaż przyznać trzeba, że nie jest to sprawa łatwa i w każdej sytuacji badawczej możliwa, jak sądzą niektórzy.
Inny zarzut stawiany eksperymentom pedagogicznym polega na przeświadczeniu. iż nadmierne przejęcie się obowiązującymi w tego rodzaju badaniach kanonami prowadzi do widzenia świata w kategoriach pojedynczych zmiennych, w wyniku czego stwarza się sztuczne konstrukty złożone z wyizolowanych elementów. W ten sposób atomizuje się badaną rzeczywistość, nic dostrzegając całej jej Złożoności i zmienności, łącznic z charaktery stycznym i dla niej dialektycznymi powiązaniami i sprzecznościami. Zarzut ten nic wydaje się jednak w pełni uzasadniony zwłaszcza w przypadku badań eksperymentalnych, które odbywają się w naturalnych warunkach życia szkolnego czy zakładowego. Odnieść można go w szczególności do badań w sztucznie stworzonych warunkach, odbiegających od codziennych realiów życia dzieci i młodzieży. Poza tym jest to zarzut, który w istocie rzeczy postawić można wszelkim badaniom, w tym także nicekspcry-mcntalnym, skoncentrowanym zazwyczaj na kilku zaledwie aspektach badanej rzeczywistości. Szczególnie badanie rzeczywistości społecznej w całym jej bogactwie i złożoności, nic wyłączając z tego również faktów i zjawisk pedagogicznych. jest po prostu mało prawdopodobne.
Niemałą wątpliwość co do celowości zastosowania badań eksperymentalnych w pedagogice budzi u niektórych badaczy fakt, iż mogą być one z powodzeniem zastąpione badaniami niecksperymcntalnymi, np. technikami obserwacyjnymi, testami. skalami ocen, technikami socjometrycznymi, ankietami. Zakłada się przy tym, że metody badań nicckspcrymcntalnych zapewniają takie same wyniki jak eksperyment pedagogiczny. Przypuszczenie to wydaje się tylko częściowo słuszne. W pedagogice przecież istnieją bezsprzecznie problemy, których ostatecznego rozwiązania można spodziewać się jedynie w wyniku badań eksperymentalnych. Należą do nich -jak wiemy - problemy dotyczące istniejących zależności sprawczych między proponowanymi przez badacza określonymi formami oddziaływań wychowawczych a ich następstwami w rozwoju intelektualnym, emocjonalnym, społecznym czy moralnym dzieci i młodzieży.; Bez przeprowadzania badań tego typu nigdy naprawdę nic dowiemy się. na ile godny upowszechnienia jest jakiś pomysł w zakresie nowatorstwa pedagogicznego i jakie są podstawowe warunki, od spełnienia których zależy jego urzeczywistnienie w różnych instytucjach opieki kształcenia i wychowania.
Oczywiście w sytuacji, kiedy jakieś pomysły już ..zaowocowały” w praktyce pedagogicznej i s;i akceptowane przez wielu pedagogów, wy starczy nicjcdno-krolnic ograniczyć sic; do badań cx post facto (por. J. Brzeziński, 1984. s 93-121. F.N. Kerlinger, 1964, s. 359-374). Badania takie polegają na poszukiwaniu skutków pewnych zdarzeń lub zjawisk bez konieczności manipulowania nimi. jak ma to miejsce w badaniach eksperymentalnych w ścisłym znaczeniu tego słow a. Tak na przykład chcąc dowiedzieć sit;, czy jakaś metoda pracy z uczniami stosowana w wielu szkołach przynosi spodziewane skutki, wystarczy głównie zająć się badaniem owych skutków, porównując je z takimi samymi badaniami w szkołach, w których metody takiej się jeszcze nic stosuje. Obszerniej mówi się o tyra w końcowej części obecnego rozdziału.
Sprzeniewierzanie się zasadom moralnym
Pewne zastrzeżenia przeciwko zastosowaniu badań eksperymentalnych w pedagogice wysuwa się także ze względów etycznych. Niektórzy z tych właśnie powodów wykluczają wszelkie eksperymenty pedagogiczne, zakładając, iż godzą, one w poczucie godności osobistej dzieci i młodzieży oraz przesadnie niekiedy pozbawiają je prawa do swobodnego i wielostronnego rozwoju. Zastrzeżenia takie dają się odnieść wyłącznie do badań eksperymentalnych, w których dopuszcza się stosowanie „manipulacji doraźnie dolegliwych dla badanych oraz sprzecznych z pewnymi wzorami funkcjonowania osobowości i grup ludzkich" (A. Sułek. 1979. s. 220 i n.). Chodzi tu zwłaszcza o eksperymenty postulujące odwoływanie się do metod karania, wywoływania u badanych stanów frustracji i stresów, konfliktów motywacyjnych. Toteż w pedagogice trudno byłoby tolerować tego typu badania jak np. eksperyment Stanlcya Milgrama nad posłuszeństwem lub eksperyment Solomona Ascha nad konformizmem, dokonane na gruncie psychologii społecznej. W eksperymentach tych rozmyślnie wprowadzono w błąd osoby badane (por. F. Aronson. 1995, s. 509 i n.). Takie postępowanie badawcze nic jest w stanic —jak sądzę — usprawiedliwić nawet najbardziej szlachetnych intencji badacza. Po prostu okłamywanie osób badanych jest niemoralne i narusza ich sferę intymności. Trudno też zgodzić się ze wspomnianą przykrością osób badanych jako nieuchronnym następstwem manipulacji, do jakiej dopuszcza się badacz z tytułu przeprowadzanych badań eksperymentalnych Należy ją za wszelką cenę ograniczyć do minimum, a nawet całkowicie usunąć (por. F. Aronson. 1995. s. 510 i n).
Z drugiej strony jednak warto pamiętać, że badacz ma prawo nie przew idzieć wszystkie!) ujemnych następstw zastosowanych oddziaływań (manipulacji). Pojawienie się ich może być dla niego nieraz zaskoczeniem. W takim przypadku ma on obowiązek wprowadzenia niezbędnej korekty do weryfikowanej eksperymen-
123
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
DSC00180 (23) O przyszłych postępach ducha ludzkiego 233 stopień ich pewności czy prawdopodobieństwa
• Ogólny sposób postępowania badawczego nazwiemy metodą, a szczegółowy-
P1080587 Rozstaw otworów badawczych ustala sitw zależności od stopnia skomplikowania warunków grunto
TZ O bowiem konieczność odmiennego postępowania badawczego, stosowania odmiennych metod badawczych.
postępowania rekrutacyjnego na studia stacjonarne pierwszego stopnia lub na podstawie wyników egzami
1. Pojęcie postępowania administracyjnego Mówiąc o postępowaniu administracyjnym mamy na myśli jedyn
zastosowanie w opisie i uogólnianiu wyników badań empirycznych. Typowe etapy postępowania badawczego
Pytania do egzaminu ze Statystyki opisowej (semestr letni roku akademickiego 2018/2019) POSTĘPOWANIE
ANALIZA FINANSOWA WYKAD POJĘCIE ANALIZY To metoda postępowania badawczego polegająca na dzieleniu da
GLOBALNE STOSOWANIE Postępowanie z materiałami palnymi i wybuchowymi wymaga najwyższego stopnia
NYCZ23 Środkową zaś fazę rozwoju scharakteryzowano jedynie w stopniu niezbędnym dla zachowania całoś
więcej podobnych podstron