skanowanie0007 (91)
10 I. Od TRANSMISJI DO SPAZMU KOMUNIKACYJNEGO
H. Reimanna, K. K. Sereno i C. D. Mortensena, a na grunt teorii mediów przeniósł ją J. B. Thompson1
Obydwa modele uznają interpersonalny charakter każdego aktu komunikowania. W obydwu nadawca i odbiorca, niezależnie od siły i aktywności, stają się partnerami realizującymi komunikację. Brak rzeczywistego kontaktu między nimi wyklucza możliwość komunikowania, co bardzo osłabia przydatność tych modeli do komunikacji, jaka realizuje się za pośrednictwem mediów audiowizualnych i nowych mediów. Nie może więc dziwić fakt, że teoria komunikacji aż do końca lat 80. XX wieku właściwie ignorowała ikonosferę i audiowizualność, uznając że występuje w nich komunikowanie pośrednie, czyli takie, które wywiera słaby wpływ na podstawowe codzienne ludzkie zachowania. Tymczasem nowe media stały się w ostatnim dziesięcioleciu minionego wieku wiodącą formą w kulturze, instrumentem istotnych sposobów porozumiewania się i zbiorem przestrzeni narzucających ludziom nowe zachowania komunikacyjne.
Dlatego należy się zgodzić z Ryszardem W. Kluszczyńskim, gdy proponuje w ramach medialnego komunikowania pośredniego wyodrębnić komunikowanie quasi-bezpośrednie, tj. takie, w którym na gruncie interaktywności (sprzężenia człowieka z maszyną) występuje realna interakcja typu face-to-face oraz komunikowanie nie bezpośrednie, tj. przypadek komunikowania mediatyzowanego, w któiym nie prowadzi się realnego dialogu i nie występuje bezpośredni kontakt pomiędzy stronami aktu komunikacyjnego (CD-ROM, instalacja interaktywna, wymiana informacji z robotem lub sztuczną inteligencją). Wynika z tego, że dzięki pojawieniu się wysokiej technologii mocno zdynamizował się przywoływany często w charakterze ilustracji tradycyjnej komunikacji jej funkcjonalno-strukturalny schemat Romana Jakobsona (1960): nadawca —» przekaz / tekst / kod / kontakt / kontekst —> odbiorca2. Jak łatwo zauważyć, dzięki nowym mediom traci swoją nadrzędną pozycję nadawca, w każdym razie na pewno nie wystawia się na pokaz tak silnie jak do tej pory, natomiast bardzo dynamicznie i twórczo zachowuje się odbiorca, przyjmując rolę użytkownika i konsumenta, coraz bardziej dyktującego warunki komunikacji. Spośród zaś środkowych elementów schematu wzrasta kulturowa ranga kontekstu, co oznacza osłabienie charakteru i kształtu przekazu (tekstu), czyli również zmienność kodów i kontaktów.
Zmiany zachodzące w tradycyjnych modelach i schematach komunikacji świadczą o tym, że obecnie mamy już do czynienia w kulturze i życiu społecznym z zespołem czynników charakterystycznym dla sytuacji przełomowej lub co najmniej sytuacji zapowiadającej przełom. W moim odczuciu jest to przejaw nowoczesności, która przede wszystkim jest „zapowietrzona futurospazmem” , przez co rozumiem powszechne upodobanie do przyspieszania tempa życia, zapatrzenia w przyszłość i do komunikacji spazmatycznej, która rozprasza najważniejsze tradycyjne systemy myślenia i działania, wywołuje bezgraniczną wiarę w technikę, niespotykane dotąd zakłócenia informacyjne i wstrząsy kulturowe. Strategie szybkich zmian komunikacyjnych, które przybierają postać agresji i podboju, naruszają w życiu i w kulturze zasadę równowagi wewnętrznej, ale dają ludziom również poczucie, że mogą oni wybierać spośród swoich możliwości w taki sposób, jaki uważają dla siebie za najlepszy i mogą coraz skuteczniej zmieniać własne życie i wpływać zdecydowanie na otaczający ich świat. Spazm komunikacyjny można uznać za przejaw nienormalności i zagubienia, ale obecnie jesl on raczej symptomem - używając słów Jurgena Habcrmasa - „niedokończonego projektu nowoczesności” 3 4 i życia w warunkach potęgującej się nieokreśloności.
Podobny stan rzeczy, pojawiający się w momencie przesilenia, gdy dotychczasowe formy kultury i komunikacji wyczerpują się, a nowe jeszcze się nie ukształtowały, Zygmunt Bauman nazywa ponowoczesnością twierdząc, że istnieje już dzisiaj konieczność budowania dobrego samopoczucia i szczęścia na umiejętności „życia bez fundamentów”: „[...] bez względu na to, jak dalece projekt pozostał niedokończony — coś się odmieniło w nas, w
A H. Reimann, Kommunikations - System, Tuebingen 1968; Foundations of Conununication Theory, eds. K. K. Sereno, C. D. Mortensen, New York 1970; J. B. Thompson, Tlie Media and Modemity. A Social Theory of the Media, Cambridge 1995.
R. Jakobson; Poetyka w świetle językoznawstwa, [w:] Współczesne teorie badań literackich za granicą, t. 2, pod red. H. Markiewicza, Kraków 1972.
Futurospazmem nazywam ciągle przyspieszanie przemian w Życiu codziennym, kulturze i komunikacji, które wywołuje niezwykle trudne do rozwiązania problemy z procesami adaptacyjnymi, ze świadomym przystosowywaniem się ludzi do nowej rzeczywistości (por. A. Toffler, Ekospazjn, Warszawa 1977, s. 72-73), daje początek tendencjom do trwałego rozpraszania informacji i systemów wartości, a poprzez samotranscendencję wewnętrzną i zewnętrzną prowadzi do trwałych zmian w systemach społecznych. Zob. T. Miczka, Czas przyszły niedokonany. O włoskiej sztuce futurystycznej, wyd. 2, Katowice 1994, zwłaszcza s. 167-176.
J. Habermas, Modernizm - niedopełniony projekt, „Odra" 1987, nr 7/8.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
skanowanie0011 (64) 12 I. OD TRANSMISJI DO SPAZMU KOMUNIKACYJNEGO ludziach powołanych do podejmowani
skanowanie0011 (64) 12 I. OD TRANSMISJI DO SPAZMU KOMUNIKACYJNEGO ludziach powołanych do podejmowani
skanowanie0012 (59) 14 I. OD TRANSMISJI DO SPAZMU KOMUNIKACYJNEGO Kompleks medialny i informacyjno-p
65328 skanowanie0011 (64) 12 I. OD TRANSMISJI DO SPAZMU KOMUNIKACYJNEGO ludziach powołanych do podej
skanowanie0001 (141) I. OD TRANSMISJI DO SPAZMU KOMUNIKACYJNEGO Zawsze jakaś część każdego społeczeń
skanowanie0012 (57) 244 Od dokumentu do wyznania: o powieści w pierwszej osobie powiedzieć — w porzą
skanowanie0013 (52) 246 Od dokumentu do wyznania: o powieści w pierwszej osobie wać mniejszą rolę, n
skanowanie0014 (49) 248 Od dokumentu do wyznania: o powieści w pierwszej osobie szych etapach znajom
skanowanie0006 (106) 232 Od dokumentu do wyznania: o powieści w pierwszej osobie mieszczą się we wzn
więcej podobnych podstron