skanuj0011 (328)
204
4. Nagromadzenie współrzędne
a. polisyndeton
B. Figurae per detractionem [figury przez odłączenie]
Br Detrakcja przez „zawieszenie” [suspensive detractio]
1. elipsa
B2. Detrakcja jako klamra
1. zeugma prosta
2. zeugma złożona
a. zeugma syntaktyczna
b. zeugma semantyczna [rozróżnienie zależne od tego, które reguły spójnościowe zostały naruszone]
c. syllepsis
B3 Detrakcja jako rozsianie
1. asyndeton
C. Figurae per ordinem [figury przez sposób uporządkowania]
C,. Anastrofa [zmiana szyku wyrazów, inwersja albo powtórzenie wypowiedzi w odwrotnej kolejności]
C2 .Hyperbaton
C3. Izokolon [inna nazwa: parisosis]
1. w formach językowych
a. upodobnienie zakończenia członów retorycznych: homoioteleuton i homoioptoton
b. upodobnienie początków członów retorycznych: paromoiosis [odmiana anafory]
c. wyrównanie liczby członów
d. wyrównanie długości członów
e. syntaktyczne uporządkowanie członów
FIGURY MYŚLI
A. Figury kontaktu (z publicznością lub z uczestnikami sporu lub narady) [Figuren der Publikumszugewandtheit]
Ar Figury zwrotu [der Anrede] do słuchaczy
1. obsecratio [zaklinanie]
2. licentia [tu: deklaracja szczególnej prawdomówności, ujawnianie niemiłej prawdy]
3. apostrofa [tu: nagła zmiana adresata mowy, np. zwrot do przeciwnika zamiast do sędziów]
A2. Figury pytań [pytania retoryczne]
1. interrogatio [pytanie, chociaż odpowiedź dobrze jest znana]
2. subiectio [fikcja dialogu — pytanie stawiane sobie samemu i udzielenie odpowiedzi]
3. dubitatio [pytanie ^wrócone do publiczności, typ: „czy mam dalej mówić?”]
4. communicatio [udana wątpliwość]
B. Figury odnoszące się do sprawy [Figuren der Sachzugewandtheit]
Br Figury semantyczne
1. /initio [ustalenie pojęć i terminów; nb. por.:, definicja]
2. conciliatio [obrócenie argumentu strony przeciwnej na własną korzyść]
3. correctio [poprawienie własnej wypowiedzi dla wzmocnienia argumentu]
4. antitheton [zestawienie dwu przeciwnych znaczeń]
a. regressio [powtórzenie myśli dla uwypuklenia jej sprzeczności]
b. commutatio [powtórzenie myśli w zmienionym porządku syntaktycznym i semantycznym — typ: „Filozofia nędzy czy Nędza filozofii?”]
c. distinctio [zob. wyżej: Figury słów, pkt A22b]
d. subiectio [zob. w.yżej: Figury myśli, pkt A22]
5. oksymoron
B2. Figury emotywne [afektywne]
1. exclamatio [wykrzyknienie]
2. evidentia [wyliczenie silnie unaoczniające; inna nazwa: hypotypoza]
3. sermocinatio [rekonstruowane, a częściej fikcjonalne przytoczenie cudzej wypowiedzi, zazwyczaj mowy]
4. fictio personae [inna nazwa: prozopopeja]
5. expolitio [dosł.: wymalowanie, przyozdobienie; przedstawienie tej samej myśli różnymi — synonimicznymi lub bliskoznacznymi środkami językowymi]
6. similitudo [argument per analogiom, czyli przez podobieństwo, a więc też tworzenie poetyckich porównań]
7. aversio [zmiana adresata mowy, a też odejście od tematu, celowa dygresja]
B3. Figury dialektyczne
1. conciliatio [por. wyżej: Figury myśli, pkt Bt2]
2. praeparatio [rodzaj antycypacji, przewidywanie przebiegu sprawy, zwłaszcza argumentów przeciwnika]
3. concessio [chwyt polegający na pozornym lub ironicznym przyznaniu racji przeciwnikowi, obrócenie jego argumentów na własną korzyść]
4. permissio [figura stosowana głównie w genus deliberatintm, podobna do concessio, polega na wykorzystaniu błędów przeciwnika; inna nazwa tej grupy figur: epitrope]
B4. Figury kompozycyjne — wedle czterech kategorii operacyjnych [Figuren nach den vier Anderungskategorien]
1. figurae per adiectionem
a. interpositio [inna nazwa: parenteza, zdanie wtrącone, nawiasowe]
b. subnexio [dołączenie do myśli głównej wywodu ubocznego uzasadnienia]
c. aetiologia [odmiana subnexio, dołączenie dodatkowego argumentu „z przyczyny’']
d. sententia [inna nazwa: gnoma; por. sentencja wyroku]
2. figurae per detractionem
a. percursio [dosł.: przebieganie; tu: przypominanie i wyliczenie, nieraz przelotne napomknienie]
b. praeteritio [pominięcie niektórych kwestii, a raczej deklaracja takiego pominięcia]
c. reticentia [nagłe przerwanie rozpoczętej myśli i zdania]
3. figurae per transmutationem [figury przez przestawienie]
a. hysterologia [inna nazwa: hysteron-proteron; przestawienie kolejności zdarzeń, inwersja czasowa]
4. figurae per immutationem [figury przez zastąpienie]
a. alegoria
b. ironia
c. emphasis [jako figura myśli emfaza oznacza użycie szczególnie wyrazistego i znamiennego fragmentu sprawy]
d. synekdocha
e. hiperbola
Uwaga: Tabela ta jest przekładem i wyciągiem ze Spisu rzeczy z książki Lausberga, dlatego zmienione zostały i przystosowane do tabelarycznego ujęcia sygnatury haseł (oznaczenia cyfrowe i literowe)..Większość terminów jest przedmiotem rozważań w niniejszej książce — do odpowiednich miejsc czytelnik trafi przez indeks rzeczowy. Niekiedy jednak, gdy termin jest rzadki lub używany w zmienionym znaczeniu, dajemy w nawiasach kwadratowych objaśnienie, którego nie ma u Lausberga w danej kolumnie Spisu, choć oczywiście jest w tekście. W nawiasach kwadratowych dajemy też niemieckie określenia Lausberga, gdy przekład nastręczał wątpliwości.
Kolejność omawiania figur nie będzie oczywiście odpowiadała ich randze, rozumianej jako częstotliwość występowania w tekstach albo jako popularność. Opisu figury dokonamy przy użyciu prostego wzoru złożonego z kropek
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
DSC01168 204 4. Nagromadzenie współrzędne, ■ a.
skanuj0014 (328) strony organizatorzy wypoczynku i władze lokalne powinni brać pod uwagę chłonność m
skanuj0015 (328) • stosowanie kryterium nagradzania nieprzekraczającego możliwości
więcej podobnych podstron