skanuj0015 (202)

134

MAŁGORZATA DURYDIWKA

wały się bowiem tylko kiwony w Kobylance (gm. Gorlice), Lipinkach i Krygu (gm. Lipinki) oraz w Sękowej.

Na terenie powiatu gorlickiego funkcjonują cztery muzea, które w swoich ekspozycjach prezentują życie, kulturę i sztukę mieszkańców tego regionu. Są to:

• Muzeum Budownictwa Ludowego w Szymbarku (gm. Gorlice),

• Muzeum Rzemiosła Łemkowskiego w Bielance (gm. Gorlice),

• Muzeum Sztuki Cerkiewnej w Bartnem (gm. Sękowa),

• Galeria Koronki Klockowej w Bobowej.

Również obiekty zabytkowe powiatu sokolskiego są efektem ścierania się różnych kultur. We wczesnym średniowieczu obszar ten był zamieszkany przez Jaćwingów, którzy pod względem pochodzenia, obyczajów, języka i religii byli najbardziej zbliżeni do Litwinów, Żmudzinów i Prusaków (http://www. sokol-ka-powiat. pl/historia. html)⁷. W XV w. na obszarze dzisiejszego powiatu sokolskiego zetknęło się osadnictwo ruskie, postępujące od strony Grodna, z osadnictwem mazowieckim posuwającym się od zachodu. W kolonizacji tego terenu uczestniczyli też Litwini i Ukraińcy. Ponadto należy dodać, że ponad 300 lat temu na Sokólszczyźnie zostali osadzeni Ihtarzy (Rąkowski 1999, Barwiń-ski 2004). Istotny wpływ na kształtowanie się kultury tego obszaru miała też dość liczna społeczność żydowska zamieszkująca głównie niewielkie miasteczka regionu. Obecnie Północne Podlasie - a więc również powiat sokolski - należy do tzw. pogranicza etnicznego i jest uznawane za jeden z najbardziej zróżnicowanych regionów w Polsce pod względem pochodzenia ludności (Darmochwał 2003, Barwiński 2004).

Stosunkowo późne osadnictwo stałe na tym terenie spowodowało, że zabytków romańskich i gotyckich w zasadzie nie ma. Do rzadkości należą także zabytki z okresu renesansu. Obiekty zabytkowe reprezentują najczęściej sztukę baroku i klasycyzmu (Glinka i in. 1997).

Wśród walorów kulturowych tego obszaru największe znaczenie - pod względem ich liczby - mają obiekty sakralne i zabytki .przemysłowe. Pomimo zróżnicowania etnicznego i wyznaniowego ludności, zauważa się przewagę religii rzymskokatolickiej. Na terenie powiatu znajduje się bowiem 15 zabytkowych kościołów i zabudowań klasztornych, 10 cerkwi, 2 meczety oraz 2 synagogi i 1 zbór kalwiński. Wśród świątyń rzymskokatolickich, szczególną rolę pełni kościół i zespół klasztorny Dominikanów w Różanymstoku (gm. Dą-

i W 1282 r. zostali rozbici przez wojska Leszka Czarnego w bitwie pod Wasilkowem i wycofali się z tych terenów [www. sokolka-powiat. pl/historia. html].