skanuj0015 (306)
78 Antropologia strukturalna
oczywiście, wiedzy historycznej. Pewne przemiany życia społecznego zawierają zapewne jakąś strukturę diachro-niczną, przykład fonologii poucza jednak etnologów, że badanie jej jest bardziej złożone i stawia wobec innych problemów niż badanie struktur synchronicznych48, do którego ledwo co przystąpiono. Jednakże nawet analiza struktur synchronicznych wymaga nieustannego odwoływania się do historii. Tylko historia, ukazując przekształcające się instytucje, pozwala wydobyć strukturę utajoną pod różnymi ich postaciami i trwającą w następstwie wydarzeń. Powróćmy do wspomnianego wyżej problemu organizacji dualistycznej. Jeśli nie chcemy zdecydować się ani na widzenie w niej powszechnego stadium rozwoju społeczeństw, ani systemu wynalezionego w jednym miejscu i w jednej chwili; jeśli zarazem zbyt dobrze czujemy, że wszystkie instytucje dualistyczne mają ze sobą za wiele wspólnego, byśmy byli skłonni do traktowania ich jako jednostkowych wytworów ; różnych i nieporównywalnych historii — nie pozostaje nam
nic innego, jak odnaleźć, poza chaosem reguł i obyczajów, jednolity schemat obecny i działający w różnych kontekstach czasowych i przestrzennych. Schemat ten nie może odpowiadać ani szczegółowemu modelowi instytucji, ani arbitralnemu zgrupowaniu cech wspólnych wielu formom. Sprowadza się on do pewnych stosunków korelacji i opozycji, nie uświadamianych zapewne nawet przez ludy o organizacji dualistycznej; właśnie dlatego, że są one nieuświa-damiane, stosunki te winny również być obecne u ludów, które nigdy nie znały tej instytucji.
Tak np. Mekeo, Motu i Koita z Nowej Gwinei, których ewolucję społeczną w dość długim okresie czasu zdołał odtworzyć Seligman, mają organizację wysoce złożoną, nieustannie podważaną przez wielorakie czynniki historyczne. Wojny, migracje, rozłamy religijne, presja demograficzna i spory prestiżowe sprawiają, iż pewne klany i wioski giną, a pojawiają się nowe grupy. A przecież ci partnerzy; których tożsamość, liczba i repartycja nie przestają się zmieniać, odnajdują się stale jako powiązani przez stosunki
o treści równie zmiennej, zachowujące jednak, mimo wszelkich przewrotów, swój charakter formalny; niekiedy ekonomiczna, niekiedy prawna, niekiedy matrymonialna, niekiedy religijna, niekiedy obrzędowa — relacja uf napie grupuje w dwuelementowe pary na poziomie klanu, podklanu czy wioski jednostki społeczne, zobowiązane do wzajemnych świadczeń. W pewnych wioskach Assamu, których kronikę sporządził Ch. von Fiirer-Haimendorf, wymiany matrymonialne są często zakłócane przez spory między chłopcami a dziewczętami z tej samej wioski lub przez antagonizmy między sąsiednimi wioskami. Przejawem tych konfliktów jest wycofanie się określonej grupy, a niekiedy — jej eksterminacja; ale cykl odtwarza się za każdym razem bądź przez reorganizację struktury wymiany, bądź dzięki dopuszczeniu nowych partnerów. Wreszcie plemiona Mono i Yokut <z Kalifornii, u których pewne wioski posiadają organizację dualistyczną, a inne nie, pozwalają dostrzec, jak identyczny schemat społeczny może się realizować przez ściśle określoną formę instytucjonalną bądź też na zewnątrz niej. We wszystkich tych przypadkach jest coś, co podlega zachowaniu i co obserwacja historyczna pozwala stopniowo odsłonić, stosując swego rodzaju filtr przepuszczający to, co można by określić jako treść leksykalną instytucji, a zatrzymujący tylko elementy strukturalne. W przypadku organizacji dualistycznej są, jak się zdaje, trzy takie elementy: wymóg istnienia jakiejś reguły; pojęcie wzajemności, uważanej za formę pozwalającą bezpośrednio scalić przeciwieństwo między mną a innym człowiekiem; syntetyczny charakter daru. Czynniki te odnajdują się we wszystkich rozpatrywanych społeczeństwach, a zarazem zdają one sprawę z mniej zróżnicowanych praktyk i zwyczajów; znajomość owych czynników pozwala zauważyć, że te praktyki i zwyczaje pełnią u ludów bez organizacji dualistycznej tę funkcję, którą ona spełnia w innych przypadkach.49
Etnologia nie może tedy pozostać obojętna wobec procesów historycznych oraz najbardziej świadomych przejawów
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
skanuj0014 (306) 76 Antropologia strukturalna rie ważne przedmiotowo — Boas pisał:
skanuj0023 (201) 96 Antropologia strukturalna zdawał sobie jednak sprawy ze środkó
skanuj0020 (238) 90 Antropologia strukturalna przez wielu socjologów, hipotezy o p
więcej podobnych podstron