skanuj0036 (76)

6. Wartości przyrodnicze Polski - stan, zagrożenia i ochrona 246

niego fragmentu, zajętego przez tereny przemysłowo-składowe i zabudowę mieszkaniową Gdańska. Podstawowym walorem krajobrazu jest tu silnie rozbudowana sieć hydrologiczna oraz unikatowe w Polsce „pola” budowane przez namuły Wisły. Ochronie podlega krajobraz kulturowy Żuław, zawierający także cenne elementy przyrodnicze: względnie naturalne i półnaturalne zbiorowiska łąkowe, szuwary oraz zakrzewienia i zadrzewienia śródpolne, ciągnące się wzdłuż cieków i rowów melioracyjnych lub w starorzeczach, a także zadrzewienia przyzagrodowe o dużym znaczeniu biocenotycznym i fitomelioracyjnym. Część tzw. Żuław Kwidzyńskich znajduje ponadto ochronę na Obszarze Chronionego Krajobrazu Doliny Kwidzyńskiej.

Krajobrazy ■ Pojezierza Południowobałtyckie i Wschodniobałtyclde, zajmujące ok. Pojezierzy 31% powierzchni kraju, są zdominowane przez silnie zróżnicowane krajobrazy młodo-bałtyckiego gi^acjaine z charakterystycznymi dla mch jeziorami, oczkami wodnymi, głęboko Wschodnio- wciętymi dolinami rzek i strumieni, torfowiskami i mokradłami, a także wałami bałtyckiego _m0reny czołowej, równinami moreny dennej i polami sandrowymi. Na efekty akumulacyjnej działalności kolejnych faz lodowców, erozji wód fluwioglacjalnych oraz erozji rzek i rozwoju szaty roślinnej po ustąpieniu lodowca, nałożyły się skutki wielowiekowych, antropogenicznych przekształceń krajobrazów. Rozciągające się pomiędzy lasami, jeziorami i rzekami pola, łąki i pastwiska, urozmaicone śródpolnymi zadrzewieniami, podobnie jak wąskie i kręte drogi wysadzone drzewami oraz wsie i miasteczka pozostają w harmonii z naturalnymi składnikami krajobrazów.

Różnorodność krajobrazów pojeziernych jest ogromna dzięki najrozmaitszym formom rzeźby terenu, tysiącom jezior zróżnicowanych pod względem wielkości, kształtu i charakteru szaty roślinnej w ich otoczeniu, dziesiątkom tysięcy śródleśnych oczek wodnych, torfowisk i bagien, naturalnie płynącym rzekom, a także dzięki rozmaitym formom ekstensywnego użytkowania gruntów rolnych i w wielu miejscach tradycyjnej, zharmonizowanej z otoczeniem zabudowie wiejskiej.

Bogactwo typów krajobrazów w pasie pojezierzy jest często następstwem dominującej formy rzeźby terenu. Na przykład, decydującym rysem krajobrazów Garbu Lubawskiego na Pojezierzu Chełmińsko-Dobrzyńskim są liczne i wyraźne wyniosłości terenu z Dylewską Górą (312 m n.p.m.) na czele oraz głębokie jary i wąwozy erozyjne; Pojezierza Krajeńskiego — bogata sieć hydrograficzna, złożona z licznych rzek wypływających z wysoczyzn morenowych i łączących rynny kilkudziesięciu jezior średniej wielkości, ułożone w trzy zasadnicze ciągi; Krainy Wielkich Jezior — równiny sandrowe i faliste formy moreny dennej, zwłaszcza zaś jej wielkie niecki wypełnione wodą, w tym Jezioro Sniardwy i Jezioro Łuknajno; wreszcie zachodniej części Pojezierza Litewskiego — przypominające tajgę lasy Puszczy Rominckiej z licznymi, śródleśnymi mokradłami oraz wiszącymi i kopułowymi torfowiskami. Na obszarach o zbliżonej rzeźbie terenu i podobnej sieci hydrograficznej zróżnicowanie krajobrazów jest następstwem zarówno historycznych, jak

Wyszukiwarka