skanuj0059 (32)

414 Część III,2: Myśl o sztuce w Italii Quattrocenta

zef mówi, że z jednego z nich arcykapłan Hirkanus wydobył po tysiąc trzystu latach trzy tysiące złotych talentów, to jest milion osiemset tysięcy skudów, dla uwolnienia miasta od oblężenia Antiochów¹⁰³. Poza tym, jak mówią, Herod znacznie później silą zrabował z innego jeszcze schowka bardzo dużą ilość złota.

W tych więc rzeczach domy książąt są podobne do domów prywatnych, a istnieje między nimi głównie ta różnica, że jedne i drugie mają pewne cechy sobie tylko właściwe. A więc co się tyczy części przeznaczonych na użytek wielu ludzi, to powinny one być większe i powinno ich być więcej, te zaś, które się przewiduje na użytek nielicznych, powinny być raczej bardziej przytulne niż zbyt duże. Jest także i inna różnica, a mianowicie ta, że w domu księcia również pomieszczenia przeznaczone dla niewielu powinny mieć w sobie jakąś wspaniałość, tak jak te, które są przeznaczone dla licznych [gości], a to dlatego, że dom księcia zawsze jest pełen ludzi. Te części w domach prywatnych, które mają służyć dużej liczbie osób, powinny być urządzone nie inaczej niż w domu księcia. Apartamenty żony i męża powinny być zupełnie oddzielne, a także oddzielne dla służby, tak żeby mogła ona nie tylko być użyteczna, lecz również przyczynić się do dostojeństwa [domu] i żeby z powodu dużej jej liczby nie wynikało jakiekolwiek zamieszanie. Jest to naprawdę sprawa bardzo skomplikowana i trudna do wykonania pod jednym dachem i dlatego trzeba każdej z tych części dać odrębne miejsce i odrębną przestrzeń przykrytą dachem, a tak je połączyć krytymi krużgankami, by liczni służący i domownicy, krzątający się koło swoich czynności, byli zawsze pod ręką, gotowi na wezwanie, a nie musieli przybiegać jak gdyby z sąsiedniego domu. Dziewczęta i służące, i cały rój reszty familii, który nieustannie brzęczy, powinien być oddzielony od spraw pana domu; trzeba również oddzielić tę część służby, która ma mniej gładkie wychowanie.

Pokoje jadalne księcia powinno się lokować w miejscu najbardziej dostojnym. Usytuowanie na wyniosłości bardzo przydaje dostojeństwa; bezpośredni widok na morze, pagórki i szeroki widnokrąg również przysparza wspaniałości.

Cały dom żony powinien być zupełnie oddzielony od domu księcia-małżonka, z wyjątkiem wewnętrznego apartamentu i sypialni małżeńskiej, które dla obojga powinny być wspólne. Oba te domy mogą mieć jedną bramę, zamykaną i strzeżoną przez jednego odźwiernego.

Inne różnice stanowią raczej cechy domów prywatnych niż domów księcia i wobec tego powiemy o nich gdzie indziej. Poza podobieństwem części prywatnych domy książąt w tym jeszcze są do siebie zbliżone, że powinny mieć wejście od głównej ulicy, a najlepiej od strony rzeki lub morza. Zamiast przedsionka muszą mieć bardzo obszerne pomieszczenia, zdolne przyjąć orszaki ambasadorów lub baronów przybywających w karocach lub konno. [...]

[Rozdział XVIII: O tym, jaka jest różnica między domami bogatych na wsi i w mieście. O tym, że domy uboższych powinny być podobne do domów bogatych, dostosowane jednak do ich majątku.

I o tym, że trzeba budować raczej na lato niż na zimę]

Domy wiejskie bogatych tym się różnią od ich domów w mieście, że siedziba wiejska służy im za miejsce pobytu w czasie lata, a w domach miejskich chronią się przed zimą. I dlatego na wsi zażywają wszelkich rozkoszy i przyjemności światła, powietrza, otwartej przestrzeni i widoków, za to w mieście szukają uciech bardziej cichych i zamkniętych. Stąd w mieście wystarczy, jeśli w domu jest to wszystko, czego potrzeba dla cywilizowanego życia, w dostojeństwie i zdrowiu, a przyjemności i uciechy wiejskie powinno się zapewnić w takim stopniu, w jakim pozwala na to ograniczona przestrzeń i ilość światła. Poza przestrzenią dziedzińca będą tam z pewnością portyki, miejsca przechadzek i załatwiania spraw, piękne ogrody i tym podobne. A jeśli nie będzie można wszystkiego tego zrobić n'a jednym poziomie, to trzeba znaleźć miejsce wyżej, wznosząc pomieszczenia nad pomieszczeniami zgodnie z ich rozplanowaniem. Jeśli warunki naturalne terenu pozwolą ci na to, wykopiesz pod ziemią piwnice,