skanuj0071 (12)
32
przecież zasadnicza treść Dzienników Witolda Gombrowicza, który wyczuł to zjawisko najwcześniej. Zwracają uwagę koncepcje „transgresji jednostki ludzkiej” Józefa Koziełeckiego, analizy „zamkniętego umysłu” Allana Blooma, „fale cywilizacyjne” Alvina i Heidi Tofflerów, wyniki badań „megatrendów cywilizacyjnych” Johna Naisbitta i Patricii Abur-dene, badania stanu mentalności Polaków Jadwigi Koralewicz i Marka Ziółkowskiego oraz studia nad konsekwencjami stanu wykształcenia Polaków Zbigniewa Kwiecińskiego. To tylko niektórzy badacze, bliscy umysłowi autora tego tekstu.
6. Nowy indywidualizm
Koncepcje jednostki ludzkiej początkowo powstające naturalnie, a w ostatnim stuleciu konstruowane przez uczonych, cechują dwie zasadnicze właściwości Są one wyrazem realnych problemów ludzi w danym okresie historycznym, a co szczególnie ważne - wydaje się, że żadna z nich nie zanika. Przybierają tylko różne postacie zależnie od warunków cywilizacyjnych. Oznacza to, że zasadnicze problemy ludzi nie zanikają. Zmieniają tylko swój zakres i lokalizację. Może są one nie do rozwiązania i stanowią stałą wielowymiarowej ambiwalencji każdej jednostki ludzkiej? Może one nie tyle pojawiają się, ile są z czasem dopiero dostrzegane w wyniku nowych doświadczeń, głębszej wiedzy i innych niż uprzednio wyzwań. Tak było na przykład z indywidualizmem biologicznym, ujawnionym wyraźnie dopiero przez psychoanalityczną koncepcję człowieka.
Oznacza to, że różne problemy ludzi istnieją obok siebie, tak jak „indywidualiści naturalni”, „kolektywiści ideowi” czy „indywidualiści biologiczni”1 żyją obok siebie, nieraz w tych samych rodzinach lub w dzielnicach naszej globalnej metropolii2.
Może typ nowego indywidualisty jest fazą przejściową osobowości wynikającą z braku szansy na znalezienie odpowiedniego wzoru samookreślenia i trudności odkrycia siebie takiego, za pomocą kategorii psychologii osobowości uformowanej w warunkach cywilizacji przedmiotów? Oznaczałoby to, że pojawia się konieczność sporządzenia specyficznej dla rewolucji podmiotów siatki pojęć, gdyż niezależnie od formy, w jakiej to się odbędzie, wyjście z ram człowieka przedmiotu staje się koniecznością.
Sądzę, że pojawia się wiedza niezbędna do takiej transformacji koncepcji. Już na początku zmian, w latach sześćdziesiątych, z inspiracji psychologów humanistycznych wysunięto i zaczęto akceptować, bez żadnego nacisku z zewnątrz, całkiem nowe założenia dotyczące zasady rozwoju osobowości człowieka. Głosili oni, że nie da się dokonać sensownych zmian świata, zmieniając jego instytucje. Zmianie musi ulec jednostka ludzka3. Pśychologowie uświadomili sobie ponadto, że nie da się zmienić jednostki ludzkiej, o ile nie uczyni tego ona sama: Nie jest ona przy tym w stanie zmienić się w wyniku aktu woli4. Pojawił się pogląd, że zmiany rozwojowe osobowości, konieczne do istnienia osoby, są wynikiem nie jej przystosowania do tu i teraz, ale adaptacją do stanów przyszłych, których ustalenie jest aktem twórczym. Dlatego nazwałem ten mechanizm rozwoju adaptacją twórczą5.
Łatwo uzasadnić pogląd, że do czynników, które miały i mają wpływ na rewolucję podmiotów, należy przede wszystkim ten ich zestaw, który spowodował kompromitację tradycyjnych norm postępowania, ujawnił nieudolność działań kolektywnych i wymusił zmiany w edukacji Zwłaszcza że ludzie są coraz powszechniej kształceni, masowo wyrywani ze swoich maleńkich ojczyzn, stawiani przed zadaniami, w których ani ich osobiste doświadczenie, ani doświadczenie ich ojców nie przydaje się na wiele. Muszą stawać się „nowymi indywidualistami”6 albo kompensować niepewność „radykalizmem, fundamentalistycznym”, albo w ogóle zrezygnować z funkcji wartościowania i stać się „sytuacjonistami”, działając na zasadzie maksymalizacji sukcesu, cokolwiek by przez ten sukces
Kategorie te będą wprowadzone i wyjaśnione w części drugiej.
„Globalna metropolia" wydaje się pojęciem bardziej adekwatnym do realiów naszych czasów niż „globalna wioska".
Por. K. Obuchowski, W poszukiwaniu.... op. cit.
Por. K. Obuchowski, Zmiany osobowości — założenia i tezy, Forum Psychologiczne, 1997, LII, nr 2.
Pierwsze ujęcie w: K. Obuchowski, Adaptacja twórcza. Warszawa, KiW, 1985. Zestaw tez z nią związanych zawiera rozprawa: K. Obuchowski, Zmiany osobowości... op. cit. Dodam, że adaptacja twórcza nie eliminuje procesów przystosowawczych lub kompensacyjnych.
Być może nie jest- to nazwa najbardziej szczęśliwie dobrana. Po prostu wpadłem na nią w okresie, gdy zajmowałem się psychologią indywidualizmu i kolektywizmu.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
skanuj0001 . 2-12 WŁADIMIR PKOPP TABELA SCHEMATÓW BAJEK MAGICZNYCH (wyciąg) js
SPIS TREŚCI UWAGI WSTĘPNE Dziennik Witolda Gombrowicza w obszarze kultury niemieckojęzycznej jako
skanuj0097 ii yc/.ncgo, równoległego do kierunku przepływu prądu. Aby zrozumieć to zjawisko, przyjmi
skanuj0119 (8) 2 12 Chardm . cilard dc 20 I Chase Si .art 87 Chmiclc> ki Andrzej 32. 78. 160 Chri
skanuj0133 (12) Rozdział 5.2 792 Wr =-— » 0,32 razy / tydzień. 2460 Aby obliczyć wskaźnik rotagi roc
skanuj0018(2) CHODZI LISEK Cd 2 - 12.(32.) . • ;;;A . P.. V
skanuj0003 3 (Przesunięcie przecinka zmieni treść wypowiedzenia.) Szła pod górę z trudem, / oddychał
12 (32) isk górniczych * Miejsce poboru wody z rurociągu przeciwpożarowego ▲ Gaśnicasp.p.poż. Sprzęt
skanuj0025 (12) 25. Odporność swoistą charakteryzuje: 1. wytwarzanie przeciwciał w
10107 skanuj0132 (12) Zarządzanie zapasami paliwa. I przeciwnie, odstępując od praktyki cotygodniowy
więcej podobnych podstron