skanuj0073 (12)

36

kultury jednym, gdyż dostarcza im swobodnie wybieranych propozycji. Natomiast nasila zagubienie drugich, którzy albo chcą wiedzieć w końcu, jak jest naprawdę i przywiązać się do tej prawdy jak do zbawczej boi wśród szalejących żywiołów, albo rezygnując z szukania jakiegokolwiek trwałego odniesienia, prędzej czy później zaczynają czuć lęk przed życiem w zbyt rozrzedzonej przestrzeni aksjologicznej.

Dlatego obecne działania wychowawcze, o ile mają być dokonywane, nie powinny polegać na indoktrynacji i przekonywaniu do takiej, a nie innej idei, ale na pomocy człowiekowi w tym, aby umiał sam wytworzyć sobie pogląd na jakiś temat, umiał go zmienić w wyniku negocjacji ze światem lub z innymi ludźmi, umiał pomóc innym ludziom, tak aby sami potrafili zbudować własny gmach przekonań OBOK swoich stereotypów. Wspomniałem już, że staje się to głównym zadaniem humanistyki.

Jest jeszcze argument dodatkowy, wskazujący na znaczenie aktywnej „samoautonomizacji”. Otóż chyba wyczerpują się możliwości uzyskania dobra ludzi drogą zmian organizacji życia tych ludzi. Teraz pojawia się racja dla aktywności samych ludzi czyniących siebie od wewnątrz, z własnej inicjatywy. Nie jest to proces łatwy .Tak się złożyło, że rewpr lucja podmiotów objęła głównie jednostki ludzkie, a nie instytucje T jest w znacznym stopniu zjawiskiem psychologicznym. Natomiast instytucje mają własną logikę istnienia i własne interesy. Te z nich, które pochodzą jeszcze z czasów cywilizacji przedmiotów, jak szkoły lub wojsko, szczególnie ostro wymuszają stawanie się przedmiotem lub udawanie ludzi--przedmiotów. Powoduje to dodatkowe konflikty i negatywne konsekwencje, jakich dawniej nie było. Powoduje też szkody cywilizacyjne, zwłaszcza w krajach, których zapóźnienie jest tak znaczne, że nie uda im się po prostu, bez komplikacji, dogonić reszty świata.

7. Kryteria różnicowe nowego indywidualisty

Nie jest konieczne uzasadnianie tezy, że nowy indywidualista jest podmiotem. Samo jednak pojęcie podmiotu bywa w psychologii mgliste. Wprawdzie przyjęta w tym tekście zasada przeciwstawiania podmiotu przedmiotowi ułatwia zrozumienie jego zakresu znaczeniowego, nie jest to jednak wystarczające. Trudność wynika i stąd, że w naukach społecznych nie zawsze ostro odróżnia się podmiotowość jako właściwość osoby, od podmiotowości jako odczucia własnej kontroli. Pominę tu intuicyjne stosowanie tego pojęcia w tym znaczeniu, że podmiotowość to coś pozytywnego, postępowego. Ponieważ wielkość tego tekstu nie pozwala na pobieżną nawet próbę prezentacji i uzasadnienia definicji podmiotu, pozwolę sobie odesłać czytelnika do innych prac³⁴, a ograniczę się do wymienienia kryteriów opisowych wynikających z trzech kategorii właściwości człowieka, jakimi są — podmiotowość, bycie osobą i zasadnicze ustosunkowania.

/. Podmiotowość;;

Kilka lat temu, zastanawiając się nad analogiami między takimi systemami funkcjonalnymi, jak instytucja społeczna i osobowość człowieka⁵⁵, wysunąłem tezę, że można każdy układ funkcjonalny (państwo, biuro, uczelnię) określać jako podmiotowy, gdy spełnia następujące warunki: (L) dysponuje wiedzą o sobie, (2) wytycza w oparciu o nią zadania, (3) dobiera do nich metodę i (4) czyni to inteligentnie⁵⁶. Natomiast wyłącznie człowieka dotyczy spełnienie czterech innych warunków. Są to: (5) intencjonalna autonomia „do”, (6) twórcza interpretacja pragnień, (7) generowanie osobistego modelu świata oraz (8) projektowanie siejńe.

II. Bycie osobą i

Trzeba tu dodać ważne stwierdzenie. Poza tym, że nowy indywidualista jest podmiotem i w ogólnym, i w specyficznie ludzkim znaczeniu, jest on toż „osobą”, a nie tylko jednostką ludzką. Podkreślam to, gdyż zgodnie z zasadami teorii osobowości rozwojowej, nad którą pracuję, do bycia osobą nie wystarczy bycie podmiotem. Jest to tylko warunek wyjściowy. Rozszerzenie pojęcia znajduje się w definicji osoby wprowadzonej w pracy Galaktyka potrzeb: „Osoba to jednostka ludzka, która utrzymując dysy

⁵⁴    K. Obuchowski, Regulacyjna rola standardów ewaluacji, w: Podmiotowość. Możliwość - Rzeczywistość — Konieczność, pod red. P. Buczkowskiego i R. Cichockiego, Poznań, Nakom 1989.

⁵⁵    Por. część czwartą tej pracy: Cywilizacja, osobowość, kultura.

⁵⁶    Ta ostatnia kategoria przejęta została z teorii chaosu liii Prigogine’a - układ jest inteligentny, gdy jest w stanie uwzględniać w swoim funkcjonowaniu zachodzące wokół i w nim zmiany.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
skanuj0010 36. Wytłumaczyć, jakich informacji dostarcza prawidłowy odczyt EKG -elektrokardiogram dos
skanuj0120 (12) WPŁYW TURYSTYKI KULTUROWEJ NA ROZWÓJ LOKALNY 241 Fot. 3. Zagospodarowanie rynku w Pu
80465 skanuj0086 (12) w Funkcja produkcyjna przejawia się w tym. że gospodarstwa domowe są dostarczy
41511 skanuj0017 (127) 36 I I I Ml NTY Ml TAMY kl częściej utożsamiały one podstawowy fakt etyczny z
33832 skanuj0027 (12) Jeżeli AKT ulega hydrolizie w roztworze buforowym (IM NH4CI i 0,IM NHj), to mo
PR0100F MODEL: W 0.36/12.5 MOC: 3.8KW/5HP KOMPRESOR OLEJOWY im Cfp NATĘŻENIE: 6.4
skanuj0000 (12) Jak rozpoznać, czy dziecko sięga po narkotyki W czasach, gdy narkotyki docierają wsz
40544 skanuj0068 (12) 26 tury przez masy o leniwych umysłach, które nie potrzebują jej, gdyż znajduj
88214 skanuj0046 (36) )(> Kultura formalmi )(> Kultura formalmi szersze rozumienie kultury m

więcej podobnych podstron