skanuj0111 (8)

226 Wybuchy społeczne

nym, tzn. że badacz rozpnirujc je jako czyjeś świadome zjawiska, a więc odnosi je do empirycznych podmiotów, tj. osobników i zbiorowisk doświadczających i działających, i bierze je w tym charakterze, jaki faktycznie posiadają w ludzkim doświadczeniu i działaniu" (F. Znaniecki 19XS, s. 192]. Metodą, która umożliwia obiektywne ustalenie subiektywnych sposobów doświadczania rzeczywistości przez podmiot, jest - zaproponowana przez Williama I. Thomasa i Floriana Znanieckiego - metoda dokumentów osobistych. Analizując materiały, takie jak listy, pamiętniki, autobiografie itp., możliwe jest obiektywne poznanie lego, w jaki sposób podmiot ujmuje otaczającą go rzeczywistość.

Badanie rzeczywistości społecznej z uwzględnieniem współczynnika humanistycznego odnosi się wyłącznie do sfery świadomości działającego podmiotu, nic oznacza to jednak, iż poznanie obiektywne nic jest możliwe, że socjologia skazana jest na subiektywizm. Określony stan świadomości podmiotu jest pewnym faktem, który wywołuje zupełnie realne następstwa, widoczne zwłaszcza w efektach podmiotowych działań. Badanie sposobów doświadczania rzeczywistości przez podmiot nic musi polegać na subicktywistycznych metodach poznania (takich np. jak empatia, introspckcja), lecz możliwe są obiektywne sposoby badania tych subiektywnych stanów świadomości podmiotowej. Tak więc, chociaż rzeczywistość kulturowa w sensie obiektywnym (poza doświadczeniem konkretnego podmiotu) nie istnieje, to jednak można ją badać w sposób obiektywny. Rezultaty tego poznania również mogą być ujmowane ze współczynnikiem humanistycznym - przedstawiają one nie to, w jaki sposób badany podmiot ujmuje rzeczywistość, w której się znajduje, lecz raczej to, w jaki sposób badacz postrzega kompleks doświadczeń badanego podmiotu. (A.S.)

Zob. definicja sytuacji, naturalizm-antynaturn-lizm, socjologia, socjologia rozumiejąca.

Literatura:

Mokrzycki E.. 1971, Założenie socjologii humanistycznej. PWN. Warszawa.

Pacholski M„ 1977, Florian Znaniecki. Społeczna dynamika kultury, PWN, Warszawa. Szacki J., 19X6. Znaniecki, Wiedza Powszechna, Warszawa.

Znaniecki l'\. 1971. Nauki o kulturze. Narodziny i rozwój, PWN, Warszawa.

Znaniecki !•'., 1973, Socjologia wychowania, t. 2: Urabianie osoby wychowanka, PWN, Warszawa.

Znaniecki F„ 19X8. U'stęp do socjologii, PWN. Warszawa.

Wybuchy społeczne, zob. ruchy społeczne.

Wychowanie, zob. socjalizacja.

Wydajność pracy, z socjologicznego punktu widzenia to stosunek całokształtu nakładów materialnych i społecznych niezbędnych do wyprodukowania określonej ilości towarów w pewnej jednostce czasu o pożądanej jakości i wartości użytkowej, do kosztów materialnych i społecznych poniesionych w tym procesie pracy. Do nakładów społecznych zaliczamy działania zmierzające do wykształcenia dan>ch pracowników, przysposobienia ich dc wykonywania określonych obowiązków na danym stanowisku oraz w konkretnej grupie, a także wyrobienia pożądanych nawyków, niezbędnych do obsługi urządzeń (przestrzeganie rygorów technologicznych) lub kierowania zespołami ludzkimi. D) kosztów społecznych zaliczamy zbędną fluktuację kadr, narastanie sytuacji konfliktowych, doświadczanie degradacji zawodowej przez pracowników, skutki społeczne zwalniania z pracy (na skutek bezrobocia związanego z przekształceniami strukturalnymi), poczucie alienacji. Do kosztów społecznych włączamy też towarzyszące produkcji niszczenie naturalnego środowiska przyrodniczego jako istotnej wartości egzystencji ludzi. Tak pojęta wydajność pracy obejmuje złożony proces działań różnych gmp zawodowych w określonym czasie. (M.P.)

Wyliczona bezradność

Literatura:

Dyoniziak R., 1967, Społeczne uwarunkowania

wydajności pracy. KiW, Warszawa.

Endruwcil G., Trommsdorf G., 1989, Leistuny

[w:J Wocrterbuch der Sozioloyic, Stuttgart.

Wygaszanie, zob. zachowania społeczne.

Wyjaśnianie, zob. paradygmat, socjologia rozumiejąca.

Wymiana społeczna, zob. interakcja, władza.

Wyobraźnia socjologiczna, zdolność dostrzegania związków między swoim jednostkowym losem, swoimi problemami, zamierzeniami, nadziejami i lękami a szerszym kontekstem społecznym i historycznym, w którym ludziom przychodzi żyć. Perspektywa oraz interpretacja wydarzeń i procesów społecznych jest zazwyczaj ograniczona rutynowymi doświadczeniami dnia codziennego. Posiadanie wyobraźni socjologicznej umożliwiłoby ludziom pełniejsze i bardziej wnikliwe rozpoznanie związków między własną biografią a historią i sytuacją całej zbiorowości. Termin ten został wprowadzony przez C.W. Millsa [1959]. Autor ten proponował uprawianie socjologii jako narzędzia krytyki społecznej. Przeciwstawiał się dążeniom do konstruowania „wielkiej teorii" (grand theory), np. w wersji T. Parsonsa, jako zbyt ogólnej i odległej od społecznej rzeczywistości. Równic silnie zwalczał „wyabstrahowany empiryzm" (abslractcd cmpiricism) uprawiany przez P.F. Lazarsfcłda, polegający li tylko na bcz-tcorctycznym, bezładnym gromadzeniu danych, nic nawiązującym do teorii i nic służącym budowie teorii [ibidem, s. 25-75].

C.W. Mills wskazywał na te obszary zjawisk, w których problemy i kłopoty osobiste występujące masowo stają się problemami społecznymi (np. alkoholizm, narkomania, bezrobocie, przestępczość). Problemów tych nic da się zadowalająco wyjaśnić poprzez odwoływanie się do cech (słabości charakteru) poszczególnych jednostek, po

nieważ są one w dużej mierze wynikiem sytuacji, w jakiej znajduje się cala zbioru-wość lub znaczna jej część (wojna, kry/-.', ekonomiczny, wadliwe funkcjonowanie instytucji). C.W. Mills proponował wizje socjologii jako dyscypliny dostarczaj,^-icci ludziom wiedzy w celu głębszego wgl.idu w funkcjonowanie struktur spolccznyi.ii. która poprzez kształtowanie właśnie socjologicznej wyobraźni, poszerzałaby zakres ludzkiej wolności. (M.P.)

Zob. problemy społeczne.

Literatura:

Collins R., 1982, Socioloyical Inuyhi. 0\lu:<l

Univ. Press, New York.

Mills C.W., 1959, The Socioloyuid tmiiynm-

lion, O.eford Univ. Press, New York.

Wypytywanie, zob. intcrakcjoni/m symboliczny.

„Wyścig szczurów”, pogardliwe określenie, powstałe w okresie ruchów konie-statorskich 1968 r., odnoszące się do wzorów kariery i awansu zawodowego w ramach istniejących struktur organizacyjne eh.

W określeniu tym zawarta jest krytyka stylu życia, sprowadzającego się do nieustannej walki o coraz wyższe stanowisko w hierarchii służbowej. (A.S.)

Wyuczona bezradność, ograniczona zdolność lub brak zdolności odpowiedniego reagowania w nowych sytuacjach, w z.nm: mających się warunkach, jedna z negatywnych konsekwencji zjawiska biurokracji i procesu biurokratyzacji. Termin „wyuczona bezradność" (irained incapacity) został _twprowadzony przez Thorstcina Vcblvna [1921], Ludzie zatrudnieni w organizacji biurokratycznej, w ramach niekiedy bardzo ścisłego zaawansowanego i wciąż po.stępu jąccgo podziału czynności, uczą się „ro/ wiązywać problemy" prawic wyłącznic n.-. podstawie tych samych przepisów i regulaminów, które stosują w sposób mcchnnk?’ ny, bezwzględny i pozbawiony wyobraźni w bardzo nieraz, odmiennych, wymagai.i cycli indywidualnego potraktowania spia-

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
DSCN1878 226 Wybuchy społeczne nym, tzn. że badacz rozpatruje je jako c zyj e ś świadome zjawiska, a
DSCN1878 226 Wybuchy społeczne nym, tzn żc badacz rozpatruje je jako czyjeś świadome zjawiska, a wię
DSCN1878 (2) 226 Wybuchy społeczne nym, ten. że badacz rozpatruje je jako czyjeś świadome zjawiska,
skanuj0186 226 ZARZĄDZANIE ZASOBAMI LUDZKIMI ★ jest to konieczno
29128 skanuj0010 (226) Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, po
DSCF0005 Polityka I społeczeństwo nym „narodem”, tzn. zwycięskim stronnictwem „Familii, za pośrednic
skanuj0002 (660) il. Własność-gospodarstwo chłopskie Tzn. że właścicielem ziemi jest ten kto ma na n
skanuj0009 Gadżety popkultury Społeczne życie przedmiotów • się zapewne bierze, że bardziej niż kied
skanuj0010 5 26 Cechy społeczeństwa pluralistycznego moralnego, który uważany jest za prawdziwy ze w

więcej podobnych podstron