skanuj0136 (5)

2K2 DldMOKM.IA EIYCZNA

aktów władzy państwowej, społecznych zwyczajów i instytucji, wymogów kultury czy wpływów środowiska. czyli ogółu czynników, które zwykło się określać technicznym terminem „stanowienie pozytywne”. Wyrażając tę samą treść innymi słowami powiedzieć można, że moralne prawo naturalne obejmuje zbiór norm tkwiących w naturze człowieka. Z uwagi na to stanowi ono porządek moralny dany człowiekowi, którego człowiek nie tworzy, ale go tylko odkrywa i odczytuje. W formie przenośnej wyraża się to często za pomocą zwrotu, że praw o naturalne jest w pisane czy też wyryte w naturze człowieka i jako takie stanowi obiektywny ład moralny normujący jego rozumne i świadome postępowanie.

Na tle dokonanych uściśleń rysuje się już wyraźnie sens przyjętej przez nas koncepcji prawa naturalnego. Wyraża je teza: istnieje we w łaściwym tego słowa znaczeniu rozumiane prawo naturalne, obiektywne i absolutne. stanowiące (łącznie z absolutnymi wartościami) podstaw ę porządku moralnego.

Uzasadnienie fezy

Autorzy (omistyczni próbują różnych dróg przy formułowaniu argumentacji na rzecz prawa naturalnego. Do bardzo częstych należy ta. w której nawiązuje się do idei mądrości i świętości Boga. Bóg przeznaczając człowieka do celu ostatecznego musiał użyć środków skutecznych, aby go do tego dążenia pobudzić. Prócz lego jednak konstruuje się uzasadnienie tezy wychodząc z danych doświadczenia moralnego. Posłużymy się tym sposobem argumentacji, ponieważ odpowiada założeniom przyjętej przez nas metody, ponadto zawiera w sobie wiele elementów znanych nam z uzasadnienia tezy głoszącej istnienie w artości obiektyw nych i absolutnych.

Celem łatwiejszego zorientowania się w logicznym pochodzie myśli, uzasadnienie to ujmiemy w szereg twierdzeń, których siła dowodowa mieści się w analizie faktów przytoczonych na ich uzasadnienie. Wcześniej jednak należy określić, z jakich źródeł czerpać będziemy dane doświadczenia moralnego.

I. Źródła argumentacji

Ogólnie powiedzieć można, że są to te same źródła, z których korzystaliśmy pr/y uzasadnieniu tezy o istnieniu ogólnoludzkich wartości moralnych. Sięgamy więc przede wszystkim do danych doświadczenia zewnętrznego opracowanych przez nauki szczegółowe, głównie przez etnologię i historię.

Są one dostępne w dziełach, które przy okazji zostały tam wymienione (por.

s. 209-210). Jak zostało stwierdzone, ilość i jakość zreferowanych w nich faktów niezależnie od poczynionych na tym samym miejscu zastrzeżeń pozwala formułować wnioski odnoszące się do świadomości moralnej całej ludzkości. Oprócz tego uw zględnione będą fakty zaczerpnięte z dośw iadczenia wewnętrznego, o którym nam mów i znowu nasza św iadomość W miarę możności należy je konfrontow ać ze świadectwem innych współżyjących z nami ludzi.

2. Właściwy tok wywodu

Opierając się na tak zakreślonej bazie źródłowej można przystąpić do skonstruowania właściwego uzasadnienia.

1° Wstępnym krokiem na tej drodze jest sporządzenie listy elementarnych. najbardziej typowych Imperatywów moralnych, które posłużą /.i materiał ilustracyjny do dalszego toku wywodów. Ogólnie mów iąc odno-s/ą się one do tych samych kategorii działań, którym odpowiadają obiektywne i absolutne wartości moralne. Na wymienienie zasługują przede wszystkim takie imperatywy, jak nakaz oddawania czci Boga względnie bóstwom, okazywanie szacunku dla rodziców, nakaz przestrzegania wymogów sprawiedliwości, mówienie prawdy itp., z drugiej zaś strony zakaz obrazy Boga czy bóstwa, nicuszanowania rodziców, pogwałcenia praw drugiego człowieka, dopuszczenia się zdrady, kłamstwa itp. Za przykład tego rodzaju norm imperatywnych posłużyć mogą nakazy Dekalogu (..Nic będziesz miał bogów cudzych przede mną”, „pamiętaj, abyś dzień święty św ięcił”, ..czcij ojca i matkę”, „nic zabijaj”, ,.nic kradnij” itd.). Dowodzą one równocześnie, że gramatyczna postać tych norm, czyli sposób ich wy -rażania w formie zdania bywa rozmaiła.

2' Odnośnie do tych norm należy’ z kolei dowieść, że są one rzeczy wiście normami imperatywnymi, a nie zdaniami, które pod gramatycznym kształtem zdania imperatywnego kryją treść inną, nieimpcralywną (jeśli cię ktoś uderzy w prawy policzek nadstaw mu i lewy) i odwrotnie, może to być zdanie orzekające o treści imperatywnej (rodzice opiekują się dziećmi). Otóż podstawowym dowodem na rzecz prawdziwie imperatywnego charakteru tych zdań jest zjawisko winy. czyli poczucie odpowiedzialności za zło moralne, w ystępujące powszechnie w św iadomości moralnej ludzkości w związku z wykroczeniem przeciwko którejś z wymienionych norm Ponadto łączy się /. tym zazwyczaj świadomość sankcji grożącej ze strony Boga czy bóstw a Zjawisko to zrozumiale jest tylko na gruncie założenia, że normy te przeżywane są jako sądy zawierające w swej treści odpowicd-

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
a)    prawo naturalne istnieje obiektywnie, niezależnie od aktów władzy państwowej, m
skanuj0013 I rci*->cir*ia * Model cłekłfDłizy kwaia dto>wdcw«p> HCL «J fncay port*(ijrt u
skanuj0066 124 5. Modah pomiaru potęgi paoatw FUNKCJONOWANIE PAŃSTWA Siła powiązuń
skanuj0007 (475) owady teorii gier o przyjmuje, że państwo jest jednolite, a jego preferencje są w n

więcej podobnych podstron