skanuj0193 (2)
102 ARIIOI.OtilA ( /VI I NAOKAOCNOI \< II MOKAI NV< II
Cnoty etyczne odnoszą się do dóbr godziwych przygodnych. W tej k.i tegorii wyróżnić należy pięć podstawowych gatunków cnót moralnych a mia nowicic roztropność, sprawiedliwość, opanowanie samego siebie, męstwo oraz miłość
Lntwo zauważyć, że w szeregu wymienionych cnót etycznych pierwsze cztery cnoty określa się powszechnie jako tzw. cnoty kardynalne. Termin „cnoty kardynalne”, ewentualnie „cnoty główne” zasadnicze (virtutes cordi-nales) jest późniejszego pochodzenia, ponieważ pojawił się w filozofii patrystycznej najprawdopodobniej w IV w. po Chr., wywodząc się z łacińskiego słow a canio. zawias. Natomiast sama koncepcja czterech zasadniczych cnót etycznych znana jest w filozofii moralności od bardzo dawnych czasów. Pierwsze zarysy tego podziału nakreślił już Platon, zmodyfikował go znacznie Arystoteles. włączył go do swego systemu etycznego św. Augustyn, a następnie św. Tomasz; przez długie w ielki należał do niekwestionowanych kanonów etyki chrześcijańskiej. Dopiero nowsi autorzy poczęli odnosić się do niego z większym krytycyzmem. Choć zachowują usw ięcony długą tradycją termin cnót kardynalnych, zmieniają zarówno ich liczbę, jak i gamnki poszczególnych cnót"’ Wydaje się. żc w jednym punkcie tendencja ta ma pełne usprawiedliwienie. W tradycyjnym zestawie cnót kardynalnych zabrakło miejsca dla cnoty miłości bliźniego i samego siebie Z faktem tym niepodobna się zgodzić, biorąc pod uwagę podstawową rolę lej cnoty w moralnym postępowaniu człowieka. Powstają lukę należy więc uzupełnić, dołączając cnotę miłości do przekazywanych przez tradycję czterech podstawowych cnót kardynalnych. Jeżeli Platon poświęcił jej tyle miejsca w swej Uczcie, wypada zająć się nią również w wykładzie chrześcijańskiej teorii cnót moralnych.
Kryterium podziału cnót etycznych nie rysuje się zbyt w yraziście. Pod kreślą się pow szechnie, że za cnoty- kardynalne uważa się takie, które pel nią szczególnie w ażną rolę w życiu moralnym człowieka. Stanów ią one jak gdyby ośrodki krystalizacyjnc. wokół których dadzą się ugrupować inne cnoty Na rzecz dokonanego podziału przemawia również fakt, że wymienione w- nim cnoty odpowiadają podstawow ym aspektom osobowej struk tury człow icka. Obejmują bowiem dziedzinę wzajemnej relacji pomiędzy rozumnym pierwiastkiem jego natury a sferą pożądawczą i popędliwą(op i nowantc samego siebie i męstwo), stosunki interpersonalne i społeczno grupowe (sprawiedliwość), konkretne uwarunkowania wszelkiego dział.i nia etycznego (roztropność), wreszcie uniwersalny zasięg postawy człowieka względem dobra (miłość).
1 G Kalinowski, Initialion ó la philosophie morale, s. 169-180. Autor przyjmuje pięt cnót kardynalnych (umiarkowanie, męstwo, sprawiedliwość szczegółowa, miłość i rcligu ność), ale wyłącza z nich roztropność, którą uważa za funkcję sumienia.
Jak wspomniano, cnoty kardynalne stanowią swego rodzaju oirodki krysuli zacyjne dla pozostałych cnót etycznych. Jednak powiązania tych cnót z cnota mi kardynalnymi przedstawiają się różnic. Jedne z nich stanowią tzw. c/ęśil subiektywne, czyli jakoby podgatunki określonych cnót kardynalnych, np spra wiedliwość zamienna czy legalna w obrębie cnoty sprawiedliwości. Inne ciwty występują w roli tzw. części integralny eh tychże cnót kardynalnych, przez co rozumieć należy zbiór tych cnót, bez których dana cnota kardynalna nic osią gnęłaby właściwego sobie kształtu doskonałości, np. obiektywność i nic/alc/-ność sądu dla roztropności. Mówi się wreszcie o tzw. cnotach dołączonych (zwanych też częściami potencjalnymi), które przyporządkowuje się okit Uo ncj cnocie kardynalnej na podstawie pewnej analogii, jaka między nimi zachodzi. Np. prawdomówność upodobnia się do sprawiedliwości w tym. że zaws/c normuje stosunek człowieka do innego człowieka, natomiast różni się osi niej brakiem prawa do wysuwania odpowiedniego roszczenia.
Wyszczególnione pojęcia części subiektywnych, integralnych oraz cnót dołączonych pełnią w tomistyczncj teorii cnót moralnych rolę kryteriów dodatkowych. Zadaniem tych kryteriów jest rozszerzyć w miarę możności ramy schematu klasyfikacyjnego tak, aby za jego pomocą można było oh jąć i uporządkować ogół cnót, składających się na moralną doskonało człowieka. Z teoretycznego punktu widzenia tendencja ta nic bud/i /.ish /«• żeń, każda przecież teoria dąży do wyczerpującego opracowania ws/y>i kich aspektów badanego przez siebie przedmiotu, ł ączy się z. nią jcdn.ik niebezpieczeństwo zagubienia się w zbyt drobiazgowych analizach, w tw ■ • r/eniu sztucznych konstrukcji, które w końcu przesłaniają obiektywną i/, czywistość. Dlatego nic rezygnując z tych pojęć, pamiętać należy równo cześnie o granicach ich stosowalności.
Ogólna charakterystyka cnót kardynalnych
Dokładne omówienie aksjologicznej treści cnót kardynalnych oraz m nych cnót z nimi na różne sposoby powiązanych należy do etyki szc/cgóło wcj. Pew ne jednak orientacyjne dane konieczne są już w ramach wykładu etyki ogólnej, co zmusza do podania ich ogólnej choćby charakterystyki a) Roztropność (prudentia) określana bywa jako cnota uzdalniająca człow ieka do kierowania się tym. czego umiar cnoty domaga się w pos/cze gólnych aktach działania dobrego {recta ralio agihilium). Jest ona wyra zem duchowej dojrzałości działającego podmiotu, jego znajomości lud/i i spraw świata, umiejętności wyszukiwania w skomplikow anych sytuacjacli życiowych zachow ań optymalnych w granicach obowiązujących norm ino ralnych. elastycznej zdolności do usprawiedliw ionego kompromisu. .1 rów
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
skanuj0003 (672) PrzepisyChleb i bułki na drożdżach Temperatury i czas pieczenia w podanych dalej pr
Zdjęcie0276 II. Które z twierdzeń odnoszących się do tarczycy I przytarczyc jest fałszywe? a)
skanuj0192 (2) •1(1(1 A KI IOI <K.I A (/VI I NAUKA O <N< )IA( H MOKAI Ni li 3. Związek cnót
skanuj0192 (2) •1(1(1 A KI IOI <K.I A (/VI I NAUKA O <N< )IA( H MOKAI Ni li 3. Związek cnót
skanuj0002 Emigranci Wielu pisarzy, którzy podczas II wojny Światowej znaleźli się za granica, po 19
skanuj0003 01.10.20112011/2012OGRODNICTWO, studia II si, sem. 2 MATERL4ŁY POMOCNICZE do wykładu z pr
skanuj0017 102 Neurofizjologid rdzenia jako droga korowo-rdzeniowa przednia. Włókna tej drogi krzyżu
skanuj0118 (7) AKSJOLOGIA LTYC/NA kich Mają przeto charakter powszechny i odnoszą się do w szystkich
skanuj0031 (114) Rozdział 2.1 wanych doradców) ma największą wagę. Z niej wynikają strategie odnoszą
skanuj0024 Podobne badania - choć bezpośrednio odnoszące się do funkcjonowania ośrodków pomocy społe
page0676 668Rzym leziono liczne pomniki i rękopisom (najstarsze odnoszą się do II wieku), które zebr
więcej podobnych podstron