skanuj0275

Podstawowe koncepcje formułowania strategii przedsiębiorstwa 69

nymi (np. między maksymalizacją wartości rynkowej przedsiębiorstwa, maksymalizacją dochodowości kapitału a maksymalizacją zysku w długim okresie). Strategiczny cel główny jest hierarchicznie nadrzędny i najistotniejszy do realizacji spośród wiązki celów składających się na ścieżkę rozwoju przedsiębiorstwa. Wskazuje na kierunek działalności, bez odniesienia czasowego formułowanej projekcji strategicznej. Z kolei strategiczne cele pochodne są wyróżnione ze względu na ich ważność, niezbędną do uzyskania strategicznego celu głównego.

Celu przedsiębiorstwa nie można utożsamiać z jego rozmaitymi funkcjami, które ono pełni w społeczeństwie i gospodarce. Cele mogą mieć charakter czynnościowy. przedmiotowy bądź efektywnościowy. Z kolei funkcja w ogólności mówiąc wynika z założonego celu, tj. potrzeby i jest przezeń określona. Funkcje trzeba rozważać zawsze w płaszczyźnie sposobu wyznaczania celów. Z powyższego wynika, że celom przyznaje się rolę nadrzędną w stosunku do funkcji. Między celami a funkcjami występuje relacja przyporządkowania, która wyznacza prawidłowość doboru sposobów i procedur (a więc i określających je funkcji), adekwatnych do zaprojektowanych celów.

W systemie gospodarki rynkowej nie dąży się do wspólnego uzgodnienia celów w szerokiej skali, lecz do określenia reguł uczestnictwa podmiotów w grze rynkowej, które nierzadko mają różne lub rozbieżne cele. Uczestnicy procesów rynkowych, zgodnie z klasycznym założeniem, konkurują ze sobą w dążeniu do realizacji własnych, partykularnych interesów, a niezależnie od tego działają na rzecz interesu ogólnego. Założenie to jest uzasadnione, gdy odwołamy się do motywów, którymi kierują się przedsiębiorcy.

Z punktu widzenia strategii długookresowych określenie celów strategicznych jest trudnym, ale koniecznym zadaniem. Zależy to w określonej mierze od specyfiki i dziedziny działalności. Zasadniczą kwestią pozostaje identyfikacja celów strategicznych funkcjonowania przedsiębiorstw i doprowadzenie do określonej integracji poszczególnych cząstkowych celów strategicznych, tj. merytorycznej zgodności między poszczególnymi dążeniami podmiotu oraz równowagi w procesie realizacji strategii.

W procesie formalizacji celów działania przedsiębiorstw pojawia się zatem, (obok kwestii systemu wartości i preferencji generalnych), zagadnienie zintegrowania poszczególnych strategicznych celów cząstkowych. Na miano zintegrowanego zbioru celów w działalności biznesowej może przykładowo służyć model R. Oldcoma, który podaje określoną listę dążeń przedsiębiorstw i organizacji nierynkowych według następującego rankingu ważności⁴¹:

- przetrwanie,

- dostarczanie produkcji (usług),

R. Oldcom, Management, Macmillan, London 1989, s. 22-29.