skanuj0007 (116)

156 Stanisław Witold Kłopot

Różnice wielkości procentowego udziału robotników w rejonach urbanistycznych pozwoliły na dalsze podziały, w których rezultacie wydzielono dwa typy osiedli robotniczych i dwa typy osiedli pracowników umysłowych: osiedla pracowników typ A odsetek robotników w przedziale 0-30%, umysłowych typ B odsetek robotników w przedziale 30,1-46,0%,

osiedla robotnicze typ C odsetek robotników w przedziale 46,1 -60,0%,

typ D odsetek robotników w przedziale 60,1 -70,4%.

Załączona lycina 8 wskazuje rozkład poszczególnych typów osiedli w przestrzeni miasta. Najwyższe odsetki robotników występowały w rejonach urbanistycznych usytuowanych w strefie osiedli peryferyjnych. W strefie osiedli śródmiejskich dominują rejony o przewadze pracowników umysłowych. W strefie śródmiejskiej rozrasta się liczba rejonów urbanistycznych, w których dominują wśród mieszkańców robotnicy.

Analiza wyników NSP z 1978 roku pozwala stwierdzić zachodzenie w przestrzeni Wrocławia procesów segregacji przestrzennej i homogenizacji społecznej osiedli. Bardzo wyraźnie kształtują się dwa obszary miasta, w których koncentrują się osiedla pracowników umysłowych, oraz tereny miasta, na których koncentrują się wysokie odsetki robotników.

Pierwszy obszar, na którym odsetki robotników są bardzo niskie, obejmuje rejony urbanistyczne na wschód od mostu Zwierzynieckiego. Ich inteligencki charakter jest rezultatem procesu powojennego zasiedlania miasta oraz migracji swobodnych i wymuszonych od tych części miasta. Porównanie uzyskanych przez B. Jałowieckiego wyników z lat 1963-1964 z aktualnym stanem struktury społecznej Biskupina i Sępolna wskazuje wyraźnie na zachodzący w niej kierunek zmian. W osiedlu Sępolno odsetek robotników zmniejszył się z 38,2 do 31,2%, w Biskupinie, mimo intensywnego budownictwa na jego obszarze spółdzielczego i jednorodzinnego, również nastąpił spadek z 26,7 do 25,8% udziału robotników w osiedlu. Przykład Biskupina wskazuje, że poprzez rozdział mieszkań spółdzielczych także realizował się proces segregacji przestrzennej. Rywalizację o miejsce zamieszkania w osiedlu wygrały grupy o wyższym statusie społecznym.

Drugi obszar tworzą rejony (przede wszystkim dzielnicy administracyjnej Krzyki) skupione na południe od Centrum miasta. Z racji swego położenia i warunków naturalnych jest on mniej izolowany w przestrzeni miasta niż tereny na wschód od mostu Zwierzynieckiego, ale obejmuje znacznie większą powierzchnię miasta i proporcjonalnie większa jest jego gęstość zaludnienia (ryc. 8). Jeżeli nawet założymy, że procesy homogenizacji społecznej będą nasilać się tylko w osiedlach typu „B”, dalej położonych od centrum miasta, to i tak pozostanie duży obszar miasta o wysokim stopniu jednorodności społecznej.

Rejony, w których udział robotników przekraczał co najmniej 20 punktów procentowych od średniej (40,6%) dla całego miasta, znajdowały się w dzielnicach: Fabrycznej i Psim Polu. Mamy zatem wyraźne zróżnicowanie przestrzeni miasta pod względem statusu społecznego mieszkańców. Przestrzenne sytuowanie się osiedli robotniczych ma postać wyraźnie zaznaczonej strefy, rozmytej rozwojem miasta w kierunku zachodnim.

kultury