SN grudzien 068

szydła, które - zdaniem francuskiego archeologa Franęois Bordesa - „wskazują ponad wszelką wątpliwość, że neandertalczycy wykonywali ubrania z futra”.

Nieco światła na tę sprawę może rzucić też odkrycie z jaskini Hortus w południowej Francji, gdzie w osadach sprzed 50 tys. lat znaleziono szczątki neandertalczyka oraz kilka kości łap i ogona lamparta, które interpretuje się jako pozostałości skórzanego płaszcza. Jak inaczej bowiem można byłoby wyjaśnić, dlaczego w jednym miejscu znalazło się tak wiele kości ludzkich, a tak mało lamparcich. Fakt użycia skórzanych okryć - choćby tylko w celach rytualnych - trudno wytłumaczyć, nie założywszy, że ktoś, kto nosił taki strój, miał nagą, bezwłosą skórę.

Pierwsi neandertalczycy nie gustowali w ozdobach, ale późniejsze populacje pozostawiły ślady takich upodobań. W jaskini Arcy-sur-Cure odkryto nawiercone zęby lisów - zapewne resztki naszyjników, a w innych - we Francji i Niemczech - zachowały się ślady ochry, używanej pewnie do barwienia ozdób i skóry. Można zakładać, że zarówno noszenie ozdób, jak i malowanie ciała, miało sens na bezwłosej skórze. I to jednak trudno uznać za rozstrzygający dow'ód.

Rozwiązanie zagadki może kryć się w naszych genach. Pierwsza grupa argumentów dotyczy genu MC1R, odpowiedzialnego za kolor skóry'. Jego badania wykazały, że w Afryce gen ten jest nadspodziewanie stabilny, poza Afryką występuje w wielu wariantach. To o tyle dziwne, że genetycznie Afry kanie są znacznie bardziej zróżnicowani niż reszta świata. Dlaczego gen MC IR był stabilny na Czarnym Lądzie? Wyjaśnienie wydaje się związane z zanikiem sierści i odsłonięciem skóry - w w'arunkach silnego nasłonecznienia i działania promieni UV tylko wzrost produkcji melani-ny i ściemnienie karnacji mogły zastąpić tę ochronę, którą wcześniej zapewniało owłosienie. (Szympansy mają jasną skórę i zróżnicowany gen MC1R - ale u nich nie melanina, lecz futro zabezpiecza przed UV). Gdy ludzie opuścili Afrykę, wszystko się zmieniło - im dalej na północ, tym bardziej dokuczał im brak, a nie nadmiar, słońca. To rozluźniło gorset doboru nad genem MC IR, który' zaczął szybko gromadzić mutacje i pozwolił na powrót do jasnej karnacji - mimo braku sierści tym razem. Wielkość tak zgromadzonych mutacji pozwala ocenić czas odrzucenia futra na minimum 1.6 min lat.

Najciekawsza jednak przesłanka, choć niezwiązana bezpośrednio z neandertalczykami, dotyczy' ludzkich wszy' i ich genów'. Otóż człowiek, co rzadkie wśród naczelnych, ma trzy gatunki wszy, nie jeden.

Każdy z gatunków ssaków' ma „swoje” wszy, które mu towarzyszą - sierść stanowi niszę ekologiczną, w której pasożyty mogą się przemieszczać. Odrzucenie futra przez naszych przodków i zachowanie włosów' w okolicach genitaliów i na głowie rozbiło tę ciągłość. Doprowadziło to do specjacji i powstania dwóch gatunków wszy: łonowych i głowowych. Co więcej, wszy głowowe występują u ludzi w' dwóch bardzo różnych genetycznie odmianach, których linie rozeszły się 1.18 min lat temu, a zatem wcześniej niż linie prowadzące do Homo sapietis i neandertalczyka. Wskazywałoby to, że wspólny przodek obu tych gatunków miał już nagą skórę i ow łosioną głowę. Trzeci gatunek wszy - ubraniowy - powstał w raz z otw arciem nowej niszy: futrzanych okryć ciała. Badania genetyczne wszy ubraniowych pozwoliły datować tę specjację na około 50-70 tys. lat temu, co zgadza się z momentem opuszczenia Afryki przez ludzi współczesnych. Oznacza to, że przez prawie dwa miliony lat ludzie mieli nagą skórę, ale nie nosili ubrań i dopiero wyjście z Afryki zmusiło ich do odziania się. Ta różnoczasowość wyjścia z Afryki i powstania wszy ubraniowych wskazuje, że nie było ewolucyjnych przekształceń w kierunku ponow nego owłosienia ciała ludzi. I choć wszy neandertalczyków wymarły' wraz ze swoimi gospodarzami, jest niemal pewue, że ich geny opow iedziałyby podobną historię.    ■

Pytania prosimy kierować na adres redakcji: Swńat Nauki, ul. Garażowa 7, 02-651 Warszawa, lub e-mailem: swiatnauki@proszynskimedia.pl

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
SN grudzien 067 JAKI DLACZEGO?Czy neandertalczyk chodził w futrze własnym czy „upolowanym”? Wojciec
19672 SN grudzien 068 Świat w równowadzePrzykręcony kurekJuż dziś świat odczuwa ogromny niedostatek
SN grudzien 068 zeglad / Neurony prospołeczne ■    Neurony lustrzane odgrywają istot
SN grudzien 068 PREZENTY tylko dlaCzytelnicy, którzy między 20 września a 20 grudnia 2006 roku wyku
SN grudzien 068 PREZENTY tylko dlaCzytelnicy, którzy między 20 września a 20 grudnia 2006 roku wyku
28260 SN grudzien 068 Wahadło w środku Ziemi Ballbot w punkcie B Ballbot w punkcie A O AUTORZEProbl
34721 SN grudzien 068 HRAPORT SPECJALNY NEURONY LUSTRZANEZWIERCIADŁAUMYSŁU Niezwykłe komórki w nasz
35831 SN grudzien 06
8 jjjama ANTYDEPRESANT DOSKONAŁY Ketamina, znana od 1960 roku, wywołuje znieczu
SN grudzien 062 stałe działy3    Listy6    Sto lat temu8   

więcej podobnych podstron