sryle w archG8

^X\ K

crd /y Au

K ^K

rfi H /

/

\

chitekturze: środkową arkadę, opartą na kolumnach lub filarach, flankują po bokach dwa wąskie, prostokątne otwory, których belkowanie znajduje się na wysokości impostów arkady. Motyw często stosowany przez Andrea Palladio i jego naśladowców. Vicenza, 360*; Tomar, 231*.

6431 sfazowanie —> faza*.

163

160

2

741

6441 sgraffito* (wł. sgraffiare = skrobać), tynk zdrapy-wany, technika malarstwa ściennego odporna na czynniki atmosferyczne, polegająca na wydrapywaniu poszczególnych warstw różnobarwnego tynku szlachetnego, ułożonych jedna na drugiej na taką głębokość, aby ukazał się pożądany kolor. W renesansie m.in. włoskim, także w baroku pobielano czarny, szary lub czerwony tynk i wydrapywano rysunek.

712

711

695

384

6451 siedem miłosiernych uczynków*, cykl wyobrażeń w sztuce chrześcijańskiej, spotykany od XII w. Pierwotnie przedstawiano sześć uczynków: głodnych nakarmić, spragnionych napoić, nagich przyodziać, podróżnych w dom przyjąć, chorych nawiedzać, więźniów pocieszać. Od XIII w. dodawano siódmy uczynek: umarłych pogrzebać (zapewne w związku z wielkimi epidemiami). W nowszych czasach do tych siedmiu uczynków „względem ciała” dodano siedem uczynków „względem duszy”: grzeszących napominać, nieumiejących pouczać, wątpiącym dobrze radzić, strapionych pocieszać, krzywdy cierpliwie znosić, urazy chętnie darować, modlić się za żywych i umarłych. Por. Mt. 25, 34 n.

499

502

73

484

6461 siedem sztuk wyzwolonych* (łac. artes liberales), od okresu karolińskiego częsty motyw w sztuce: siedem postaci kobiecych z —> atrybutami, które uosabiają: 1) trivium - gramatykę, dialektykę, retorykę; 2) quadrivium - geometrię, arytmetykę, muzykę, astronomię.

61

73

424

78

6471 sima, gzyms rynnowy w antycznym belkowaniu, 14*, 16 n.*

720

227

697

735

6481 sklepienie*, przekrycie wnętrza budynku o przekroju krzywoliniowym, wykonane z drewna, kamienia, betonu, szkła lub metalu. Podpory (ściany, filary itd.) przyjmują na siebie ciężar i rozpór sklepienia.

825

829

289

886

1. sklepienie kolebkowe o przekroju półkolistym (il. la) albo wycinka koła, może być również ostrołukowo załamane (il. Ib). Przekątne rzutu dzielą sklepienie koleb-

1

1

1

1

kowe na 4 części: 2 kozuby lub kapy (K) przylegające do

2

2

2

2

czoła sklepienia i 2 koleby (W) po obu stronach murów oporowych. Ciężar kozub spływa w narożniki, a koleby obciążają całą długość murów oporowych. Sklepienie kolebkowe wspięte ma szczyt wznoszący się (np. nad schodami). Odcinek sklepienia poprzeczny względem osi

3

3

3

3

głównej sklepienia i przecinający się z nim stanowi lunetę (szczególnie częstą nad oknami sięgającymi do wysokości sklepienia, 246*). Jeśli oba sklepienia mają jednakową strzałkę, to ich przecięcie daje w rezultacie sklepienie krzyżowe.

4

4

4

4

2. sklepienie krzyżowe (il. 2a) powstaje, kiedy 2 sklepienia kolebkowe równej wysokości przecinają się pod kątem

5

5

5

5

prostym. Linie przecięcia to szwy sklepienne (il. 2b - Gr). Ciężar sklepienia przyjmują podpory, a rozpór mury oporowe albo przypory.

6

6

6

6